Commentaar: Affaire-Trouw mag niet leiden tot een ”Keuringsdienst van Informatie”
De krant brengt de leugen in het land, luidt een oud gezegde. Jammer genoeg is die stelling niet helemaal onjuist. Afgelopen zaterdag berichtte dagblad Trouw over een onderzoek naar de productie van een specifieke redacteur. Resultaat: 126 van zijn artikelen worden ingetrokken omdat de hoofdredactie niet meer durft in te staan voor de betrouwbaarheid ervan.
De journalist Perdiep Ramesar is inmiddels ontslagen. Maar in de jaren vanaf 2007 was hij een geziene schrijver. Hij ging „de straat” op, schreef over gevoelige kwesties en zorgde dat Trouw spraakmakend was. Zijn artikelen over de ”shariadriehoek” in de Haagse Schilderswijk trokken onmiddellijk de aandacht en kregen ook een politiek vervolg.
Wie zoiets kan, wordt op de werkvloer aangemoedigd. Een krant wil niets liever dan het gesprek bepalen. Kritiek op baanbrekende artikelen wordt gauw afgedaan als jaloezie. Soms is dat terecht, maar in dit geval niet.
Enkele collega’s twijfelden aan zijn bronnen. Te vaak werden zegslieden anoniem opgevoerd. En namen die wel werden genoemd, bleken achteraf niet meer traceerbaar. Deze twijfel leidde tot een onderzoek en uiteindelijk ontslag.
Voor een krant is dit een uiterst pijnlijk proces. Geloofwaardigheid is namelijk de belangrijkste pijler voor een informatiemedium. Het is daarom moedig van Trouw geweest dit zelf naar buiten te brengen.
Ook voor de redacteur zelf is het dramatisch. Uit zijn vele andere artikelen bleek dat hij het vak goed beheerste en dat er eigenlijk geen reden was om zijn fantasie te gebruiken. Maar blijkbaar was zijn eergevoel zo groot dat hij zwichtte voor de verleiding om zijn dikke duim te gebruiken. Het is de vraag of iemand wiens naam zo bekend is geraakt, ooit nog weer een betrekking kan vinden.
De laatste jaren is het vaker gebeurd dat geloofwaardige instituten door de mand vielen. In Duitsland was er een populaire minister die naast zijn politieke werk was gepromoveerd (en nog wel cum laude). Maar toen er eenmaal twijfel rees over alle bronnen, was het snel gedaan. Hij was de eerste uit een reeks Duitse politici die moesten aftreden vanwege gebleken zwaktes in hun proefschriften. En in Nederland moest een hoogleraar erkennen gewoon hele onderzoeken te hebben verzonnen.
Onze samenleving is een informatiesamenleving. Het is onthutsend om te zien dat individuele mensen daar de zwakke schakels in zijn. Maar tegelijk is het positief dat fouten tegenwoordig aan het licht komen.
Trouw wil op de redactie meer aan kwaliteitscontrole doen en de regels voor brongebruik aanscherpen. Dat valt onmogelijk verkeerd te noemen. Maar de combinatie van ijdelheid en productiedruk zal ook in de toekomst mensen in de verleiding brengen. En op een certificering door een ”Keuringsdienst van Informatie” zit in een vrij land niemand te wachten.
In de journalistiek komt het aan op mensen die zich in hun geweten voor God verantwoordelijk voelen om hun medemens te dienen met betrouwbare informatie. Een beter medicijn tegen kwakzalverij is niet denkbaar.