”De grondvraag van de metafysica”
Auteur: Martin Heidegger
Uitgeverij: Damon, Budel, 2003
ISBN 90 5573 423 3
Pagina’s: 214
Prijs: € 15,90. Martin Heidegger behoort door zijn taalgebruik tot een van de meest ondoorzichtige filosofen van de twintigste eeuw. Hij was voortdurend bezig woorden en begrippen op hun etymologische oorsprong te traceren en was uitvinder van talloze Duitse begrippen die onbegrijpelijk zijn. Daarom is het vertalen van zijn boeken ook een onmogelijk werk.

Heideggers boek ”De grondvraag van de metafysica” is vertaald door de Nederlandse filosoof Cornelis Verhoeven, die het ook van uitvoerige aantekeningen voorzag. Heidegger bespreekt de eerste en belangrijkste vraag van de filosofie: Waarom is er eigenlijk iets en niet eerder niets? Het is een vraag die door veel andere filosofen is gesteld en die ten diepste de vraag is naar de oorsprong van de mens en het doel en de zin van het bestaan. Het is de grondvraag van de metafysica, de wetenschap die zich bezighoudt met de verklaring van de wereld (tegenover de fysica).

Heidegger stelt dat in een situatie van grote vertwijfeling, bijvoorbeeld wanneer de dingen al hun gewicht dreigen te verliezen en alle zin zich in duisternis verbergt, deze vraag naar voren komt. Het menselijk denken vraagt naar een oergrond, maar daarmee is het nog niet beslist of het een werkelijke grond is of een afgrond c.q. een ongrond.

Het stellen van deze metafysische vraag is het filosoferen, aldus Heidegger. Heidegger bepleit de zijnsvraag omdat volgens hem de filosofie te veel opgegaan is in het vragen naar de ”zijnden”. Het zijn zelf is geen ding, geen zijnde, maar de diepste grond van al wat is. Het kan als zodanig niet als voorwerp (object) benaderd worden. Het gevolg van het opgaan in de zijnden is dat we volgens Heidegger verkeren in zijnsvergetelheid, wetenschap en techniek het laatste woord hebben en filosofie en dichtkunst niet meer nodig zijn.

Heidegger spreekt van het geestelijk verval van de aarde, de vlucht van de goden, de vernietiging van de aarde, de massificatie van de mens, de voorrang van het middelmatige. De menselijke geest wordt machteloos gemaakt, wat volgens Heidegger te maken heeft met de opkomst van het nihilisme en de Duitse politieke situatie. De aantekeningen geven helder inzicht in de achtergronden van dit boekje. Heidegger vorst diepzinnig naar een weten dat meer is dan „alleen maar kennis bezitten”, maar zijn antwoord is helaas even mystificerend.