Een oude discussie in Israël is nieuw leven ingeblazen en staat weer centraal op het toneel van de Knesset. Hoe verhoudt het Jodendom zich tot de staat? Is Israël een Joodse staat? Of is Israël een democratische staat? Of een plura­listische staat waarin burgers in alle verscheidenheid worden gerepresenteerd? En als dat zo is, moet de staat zich dan uitspreken over zijn etnische, culturele of religieuze identiteit?

Het zijn vragen die rijzen nadat het Israëlische kabinet recentelijk een controversiële wet heeft goedgekeurd waarin het land wordt gedefinieerd als „staat van het Joodse volk.” De wet was in behandeling bij het Israëlische parlement.

Voor sommige mensen lijken deze vragen misschien een kwestie van taal en verwoording. Maar wie zo denkt, zou zich moeten realiseren dat niet alleen het lichaam (de politieke grenzen van de staat Israël), maar ook de ziel van het land continu wordt bediscussieerd in de internationale gemeenschap en in de politieke regionen van Israël.

Waakzaam

De strijd van de staat Israël om zijn voortbestaan, vanaf 1948 tot heden, heeft een grote impact op zowel burgers van de staat Israël als op Joodse gemeenschappen wereldwijd. Wie in Israël woont, lijdt onder een permanent gevoel van onveiligheid vanwege militaire bedreigingen van landen en radicale groeperingen die uit zijn op hun vernietiging. Joden buiten Israël zijn bang voor een tweede Holocaust. Daarom zijn Joden altijd waakzaam in hun kijk op de wereld. Je ziet dat duidelijk terug op politiek niveau, waar beslissingen worden genomen waarmee de huidige positie en de toekomst van de staat van Israël gemoeid zijn.

Het gevoel van veiligheid is kwetsbaar en bescherming van de burgers blijft urgent. De internationale beweging die boycots, des­investeringen en sancties (BDS) bepleit, bewijst dat de wereld een onafhankelijke politieke entiteit met een eigen regeringsstructuur en geografisch gebied voor de Joodse mensen, niet accepteert. Hoewel in allerlei andere landen van alles aan de hand is (genocide, marteling, het neerslaan van onschuldige burgers), zijn alle ogen nog steeds gericht op Israël, alsof dat de eindverantwoordelijke is voor het falen van duurzame vrede in het Midden-Oosten.

In Israël zelf is men het er niet over eens wat Jood-zijn betekent, of over het antwoord op de vraag wat nu precies de Israëlische identiteit is. Onder hen die zich identificeren als Joden heerst interne verdeeldheid, en dat wordt alleen maar meer op de spits gedreven wanneer het aankomt op de identi­ficatie van ”de Israëliër”. Het is vooral een heet hangijzer wanneer het burgers betreft die zich niet identificeren als Joods.

Afhankelijk van hoe men zich identificeert, wil men óf een staat op basis van de Joodse wetgeving, óf een religieus-democratische staat, óf een staat die zich met het Jodendom identificeert zonder de Joodse wet op te leggen aan Joodse burgers.

Tragedie

Het ontbreken van een gedeelde visie op wie en wat we als inwoners van dit land nu precies zijn, verergert alleen maar de spanningen tussen de religieuze groeperingen en de seculieren. De vraag naar de positie van religie in de Israëlische samenleving blijft onopgelost en de tolerantie ten opzichte van verschillende religieuze groeperingen is tanende. Dit alles speelt mee bij de vraag of het parlement de wet van de Knesset moet aanvaarden.

Het is treurig dat in de Knesset, maar ook in de media en de publieke opinie, veel meer nadruk wordt gelegd op verschillen dan op wat we gemeenschappelijk hebben. Misschien is het wel een teken dat Israël in zekere zin nog een proces van volwassenwording moet doorlopen, waarbij mensen moeten leren om naar elkaar te luisteren, met elkaar op te trekken en verschillen te aanvaarden, in plaats van zichzelf vast te graven in hun eigen overtuigingen.

Wanneer het sociale weefsel van de Israëlische samenleving uiteen begint te vallen, zal dat uitlopen op een nationale tragedie. De verdiensten van de afgelopen 66 jaar van dit jonge, creatieve land, blijken het dan te moeten afleggen tegen een intern proces van politieke en sociale desintegratie.

Laten we hopen dat politieke, religieuze en maatschappelijke leiders de echte problemen kunnen aanpakken en zich concentreren op het versterken van de eenheid van de Israëlische staat. Laat ze daarvoor werken aan het benadrukken van de constructieve aspecten van diversiteit, in plaats van de destructieve aspecten van verschillen.

De auteur is docent Hebreeuws aan de 
Rothberg International School in Jeruzalem. Dit artikel verscheen eerder deze week in de Israëlische krant The Jerusalem Post.