De filmstudio, gelegen in de heuvels die uitkijken op de Zwarte Zee, is slechts een van de duizenden bedrijven die zijn geconfisqueerd sinds Rusland acht maanden geleden de Krim annexeerde. De nieuwe Russisch gezinde leiders van de Krim noemen de inbeslagnames nationaliseringen en zeggen dat ze een noodzakelijk kwaad zijn om een jarenlange traditie van gegraai door Oekraïense politici en oligarchen te corrigeren.

Maar uit een onderzoek van persbureau Associated Press komt een veel minder nobel beeld naar voren: eigenaren die met geweld uit hun eigen bedrijven worden verjaagd, gebouwen, boerderijen en ander onroerend goed die met dubieuze juridische onderbouwingen - of zonder enige rechtvaardiging - in beslag worden genomen. De compensatie die volgens de Russische grondwet moet worden geboden in dit soort situaties bleef uit.

Het Oekraïense ministerie van justitie schat dat zo’n vierduizend bedrijven, organisaties en instanties hun bezittingen zijn kwijtgeraakt. In sommige gevallen werden de inbeslagnames uitgevoerd in opdracht van de nieuwe regering op de Krim. Maar net zo vaak raakten mensen hun eigendommen simpelweg kwijt aan gewapende bendes, die al dan niet zogenaamde officiële decreten gebruikten als rechtvaardiging voor hun handelen.

Volgens de door Rusland aangewezen premier van het schiereiland, Sergej Aksjionov, wordt met de nationaliseringen onrecht uit het verleden eindelijk rechtgezet. „De afgelopen tien jaar werd het merendeel van de staatseigendommen gestolen van de overheid”, zei Aksjionov tegen AP. „Bedrijven werden op frauduleuze wijze geprivatiseerd en de staat zag geen cent van de opbrengsten.”

De velden op de Dobroboet-boerderij, in het oosten van de Krim, liggen braak. De 26 medewerkers die werkten op de 346 hectare grond zijn al maanden niet betaald. In juni kwamen twee auto’s vol gewapende mannen aanrijden. Naast hun vuurwapens hadden ze een papiertje bij zich met de handtekening van Aksjionov.

In het document, dat AP mocht inzien, stond dat het terrein werd genationaliseerd. Niet alleen op de grond, maar ook op de gebouwen, de oogst en alle apparatuur werd beslag gelegd. Het prijskaartje van dit alles: zo’n 1,3 miljoen euro.

Een advocaat van de voormalige eigenaren van de boerderij spande een rechtszaak aan. De rechtbank weigerde de zaak überhaupt in behandeling te nemen. „Als we naar de wet kijken is hier helemaal geen grondslag voor”, zegt advocaat Aleksander Garfner. Hij noemt de nationalisering ‘simpelweg landjepik’.

De inbeslagnames die AP onder de loep nam lopen uiteen, van klein tot groot. Maar veel vallen in dezelfde categorie als de Dobroboet-boerderij: winstgevende bedrijven waar weinig of zelfs geen extra investeringen nodig zijn. Zoals het busbedrijf met een monopolie, dat aan kaartverkoop jaarlijks ruim 11,7 miljoen euro verdient.

De verliezers sinds de machtswissel zijn vaak Oekraïense zakenlieden of politici die trouw zijn aan Kiev. Zoals Ihor Kolomoiski, een Oekraïense oligarch en uitgesproken nationalist. De regering van Aksjionov lijfde 65 van zijn bedrijven in, waaronder alle takken van de Privatbank, een van de grootste banken op de Krim.

Andrej Sentsjenko, de lokale leider van de Oekraïense politieke partij Vaderland, schat zijn verliezen in op ’tientallen miljoenen euro’s’. Hij raakte onder meer zijn aandeel kwijt in een fabriek die bouwmaterialen maakt en een kantoorpand. „Ze probeerden me te beïnvloeden en deden zelfs een definitief voorstel, dat ik mijn retoriek (…) over de bezetting van de Krim moest aanpassen”, zegt Sentsjenko. „Maar ik heb duidelijk gemaakt dat het antwoord ’nee’ is.”

Eenieder die zich kritisch uitlaat over de nieuwe machthebbers moet het ontgelden. De leiders van de driehonderdduizend Krimtataren, enkele van de grootste criticasters van de Russische annexatie, werden hun kantoor in het centrum van Simferopol uitgezet. Van de achttien parochies van de pro-Oekraïense tak van de orthodoxe kerk werden er elf gesloten. En de aartsbisschop kreeg te horen dat hij een huurverhoging van zeshonderdduizend procent tegemoet kan zien voor het gebouw dat hij als kathedraal gebruikt.

Aksjionov ontkent dat de nationaliseringen iemand hebben geschaad. Maar de mensen van Yalta Film Studios zien dat toch echt anders. Ze wisten de gewapende mannen uiteindelijk te overtuigen hun terrein te verlaten, maar het is ze nog niet gelukt zich te registreren als Russisch bedrijf. Zonder die erkenning kunnen ze na 1 januari niet legaal zaken doen.

De eigenaren van de filmstudio hebben sinds ze de zaak in 2004 overnamen naar eigen zeggen ruim 12,8 miljoen euro geïnvesteerd. Voor de sets, de camera’s en de andere zaken die ze zijn kwijtgeraakt is zo’n achthonderdduizend euro ter compensatie aangeboden. Maar een van de werknemers, die uit angst voor vergelding anoniem wil blijven, betwijfelt of ze ooit een cent zullen zien. „Het is een roofoverval. Zo simpel is het.”