Malawi is een van de armste landen ter wereld. Rijdend over de snelweg valt op hoeveel organisaties bijdragen aan zijn ontwikkeling. De namen en vlaggen van de landen flitsen voorbij: Nederland, Noorwegen, VS… De ontwikkeling van dit land gaat langzaam.

Dat gaat echter niet op voor de kerk. Die groeit snel. Heel snel. Martijn van den Boogaart, namens de Gereformeerde Zendingsbond (GZB) werkzaam voor de Church of Central Africa Presbyterian (CCAP), rekent ons voor dat het aantal gemeenten in vijftien jaar zal stijgen van bijna 200 naar ongeveer 325. Wie door de bril van de ontwikkelingswerker naar Malawi kijkt, ziet een land dat vecht om het hoofd boven water te houden. Wie vanuit zendingsperspectief kijkt, slaat zijn ogen neer. De verbijstering die Malawiaanse predikanten tonen als we hun vertellen over de steeds kleiner wordende kerk in West-Europa is veelzeggend.

In Malawi is God geen probleem. In onze seculiere én bevindelijke culturen problematiseren wij het geloof in God eindeloos: „Bestaat Hij wel?” en „Is zijn genade ook voor mij?” De Malawiaanse geloofsbeleving kenmerkt zich door een intuïtieve overgave aan Christus.

We bezochten diverse trainingsprojecten waarin ouderlingen getraind worden in pastoraat en prediking, mede ontwikkeld door zendingswerker Tjerk Visser. Vanwege het enorme tekort aan predikanten worden ouderlingen voorbereid om voor te gaan in kerkdiensten en in gebedsbijeenkomsten die elke zondagmiddag in hun eigen district van zes gezinnen worden gehouden.

We verbaasden ons over de betrokkenheid bij deze cursussen en over de ontvankelijkheid waarmee de deelnemers naar hun eigen ambtswerk durven te kijken. Het geloof wordt beleefd in nauwe verbinding met het dagelijks leven. Je proeft dat nog het meest in de levendige gebedspraktijk. Het is even normaal om met God te spreken als dat je spreekt met elkaar. Soms met hetzelfde mengsel van ernst en vrolijkheid.

Vragen

Nu is het gemakkelijk om kritische vragen te stellen. Is dit geloof niet wat naïef? Is de gewilligheid niet een gevolg van de cultuur van eer en de hiërarchie binnen de Malawiaanse kerk? Wanneer is gebed een gekerstend middel om in een samenleving waarin het occulte officieel niet bestaat, de onzichtbare wereld wat in de hand te houden? Terechte vragen die ons er tegelijk van kunnen weerhouden om de stem van de wereldkerk tot ons te laten doordringen. Want daar gaat het om. De tijd dat zendingswerk eenrichtingsverkeer is, is voorbij. Welke vragen roept een ontmoeting met de kerk van Malawi op?

1. We horen verhalen over schrijnende armoede. Tegelijk is er een bijna onbegrensd vertrouwen in Gods hulp. „Ik kom erdoorheen, want God is met mij”, een zinnetje dat we veel hoorden. Geen geestelijk gewenst antwoord. Maar open en direct. Het maakt stil. Durven wij te vertrouwen voorbij ons (geestelijke) getob?

2. In Malawi worden nieuwe kerken gebouwd. Vaak projecten van vele jaren, omdat de fondsenwerving moeizaam verloopt. Omdat er nauwelijks gebouwen zijn, komen gemeenteleden in de openlucht samen. De skeletten van de kerken in aanbouw, de groepen mensen onder een paar bomen: symbolen van geestelijke volharding. Christus bewaart Zijn kerk. Hoe is het gesteld met onze inzet, met onze concentratie, met onze volharding?

3. De kerk in Malawi heeft weinig mogelijkheden om het verhaal van Gods weg met hen met anderen te delen. Gelukkig kunnen wij veel investeren in zendingswerkerkers. Durven wij hen ook (gedeeltelijk) vrij te stellen om ons terug te geven wat er in de wereldkerk gebeurt? Willen wij weten hoe Gods Koninkrijk in deze wereld gestalte krijgt? Algauw zeggen we dan: Ja, maar dat is een andere cultuur.

De verhalen en praktijken van de wereldkerk zijn voor ons een spiegel, ze stemmen hoopvol en geven ons inspiratie. Ze dragen bij aan ónze geestelijke ontwikkeling. Dat negeren is een twijfelachtige luxe die we ons in Europa allang niet meer kunnen permitteren.

De wereldkerk heeft een boodschap voor ons. In het zendingswerk moeten wij erop gespitst zijn die boodschap te horen en te verstaan. Dwars door allerlei culturele verschillen heen. Want God blijft Dezelfde. De hoogte, diepte, lengte en breedte van de liefde van Christus leren we slechts verstaan samen met alle heiligen (Ef. 3:18). Wie geen boodschap heeft aan Gods wereldwijde kerk, geeft te kennen niet in déze volheid van Christus te willen bewegen.

De auteur is predikant van de hervormde gemeente te Dirksland en nam vorige week deel aan een predikantenreis van de GZB naar Malawi.