Adullam en De Schutse kiezen voor een nieuw begeleidingsmodel voor mensen met een verstandelijke beperking, bleek woensdag tijdens een studiedag in Hardinxveld-Giessendam. Herstel van het gewone leven staat daarbij centraal.

Sebastiaan is vrolijk en heeft het naar zijn zin in de woonvoorziening voor mensen met een verstandelijke beperking. Hij werkt graag, rijdt paard en heeft een goede band met zijn familie.

Dat was vijftien jaar geleden anders. Vier jaar lang lag hij zo’n 22 uur per dag vastgebonden op zijn bed. Hij mocht dagelijks twintig minuten werken en één keer per week een uurtje wandelen in het park. Sebastiaan ging er samen met twee begeleiders in een taxi naartoe. Een auto met twee bewakers reed mee, omdat hij begeleiders kon slaan en bijten.

Onverstandige reactie

Het verhaal van Sebastiaan wordt verteld door S. M. de Bruijn, ouder van een zoon met het syndroom van Down en adjunct-hoofdredacteur van het Reformatorisch Dagblad. Zijn relaas leidt tot reacties onder de circa 350 aanwezigen die de studiedag bijwonen. De bijeenkomst is georganiseerd door Adullam en De Schutse, reformatorische organisaties die zorg en begeleiding bieden aan mensen met een verstandelijke beperking. Als de aanwezigen filmbeelden van Sebastiaan zien, daalt de stilte. De opname zet scherp neer welke gevolgen onverstandige reacties op probleemgedrag kunnen hebben. De Bruijn: „De beelden van Sebastiaan staan niet op zichzelf. Ook anderen met een verstandelijke beperking, onder wie Jolanda, Alex en Brandon, verbleven jarenlang naakt of vastgebonden in een cel. Omdat de begeleiding geen raad meer met hen wist.”

Zoektocht

Genoemde cliënten wonen niet bij Adullam of De Schutse. Maar ook deze organisaties zochten lang naar een goede omgang met cliënten met probleemgedrag, vertelt K. Ruitenberg, bestuurder van De Schutse. „Die zoektocht en vragen vanuit de overheid over de invulling van de begeleiding binnen de organisaties leidden uiteindelijk tot de keus van een nieuwe manier van werken, het Adullam Schutse Begeleidings Model (ASBM).”

ASBM is afgeleid van het Triple-C-model. Zorgorganisatie ASVZ in Sliedrecht paste Triple-C als eerste in Nederland toe. Dankzij die keus is Sebastiaan nu vrolijk en wandelt Brandon door een woonwijk. Beiden wonen inmiddels in een voorziening van ASVZ.

„Triple-C staat voor cliënt, coach en competentie”, licht Ruitenberg toe. „De kern bestaat uit het aangaan van een onvoorwaardelijke relatie met een cliënt, hem een betekenisvolle invulling van de dag bieden en niet focussen op zijn moeilijke gedrag. Het reduceren van opgebouwde stress is een belangrijke pijler van Triple-C.”

Het gaat volgens de bestuurder om de dialoog tussen de cliënt en zijn begeleider en om de terugkeer naar het gewone leven. „Wat een gewoon leven is, hangt van de cliënt af. Wat vindt hij normaal en waar heeft hij behoefte aan? Als daarmee rekening wordt gehouden, neemt zijn zelfvertrouwen toe en zit hij goed in zijn vel. Bij de terugkeer naar een normaal leven is de Bijbel voor ons de norm. Daarin verschilt het Adullam Schutse Begeleidings Model principieel van Triple-C.”

De nieuwe methode vraagt om een andere aanpak. „De cliënt staat nog onvoldoende centraal. Vanuit hun grote betrokkenheid regelden medewerkers alles voor de ander. Zij moeten echter naast de cliënt gaan staan en uitzoeken wat zijn mogelijkheden zijn, wat hij kan leren en waar ondersteuning nodig is.”

Stress verminderen

De Bruijn liet de aanwezigen delen in zijn ervaringen met Triple-C in de omgang met zijn zoon Jonathan (9). „Wij hebben geleerd om ons niet te richten op Jonathans probleemgedrag, maar op de relatie met hem en positief gedrag te waarderen.”

Win het vertrouwen van cliënten en bouw een band met hen op in een veilige omgeving, hield De Bruijn de medewerkers voor. „Dat vraagt onvoorwaardelijke liefde.”

Vanaf april volgend jaar gaan alle medewerkers van Adullam en De Schutse bij alle cliënten met het nieuwe begeleidingsmodel aan de slag. Ruitenberg: „Proeven zijn positief verlopen. Binnen De Schutse waren onrustbanden vijf jaar geleden geaccepteerd. Ze zijn inmiddels verdwenen. Een groep mensen met moeilijk gedrag kostte ons de nodige hoofdbrekens. Bijna niemand durfde naast deze cliënten te zitten. Dankzij het werken volgens ASBM koken zij nu wekelijks op donderdag soep voor het kantoorpersoneel. Dit was twee jaar geleden ondenkbaar.”