Stalpaertkerk van ’s-Graveland ondergaat renovatie
Of ze wilden meebetalen aan het salaris van de dominee, vroeg oud-kerkvoogd Aalberts eens aan de niet-kerkelijke inwoners van ’s-Graveland. Liever niet. Moest de kerk dan worden afgebroken? Dat nooit!
Jarenlang was M. L. Aalberts kerkvoogd. Om seculiere Gravelanders te betrekken bij de kerk richtte hij met anderen de Daniël Stalpaert Stichting op. De stichting, genoemd naar de architect van de hervormde kerk in het Noord-Hollandse dorp, heeft tot doel de kerk en de pastorie mee te helpen onderhouden. „Er zijn heel veel omwonenden betrokken bij de stichting, de kerk heeft een breed draagvlak”, aldus Aalberts.
Het bedehuis dateert uit 1658. Met die van Oudshoorn –nu Alphen aan den Rijn– is het de enige kerk die Stalpaert buiten Amsterdam bouwde. Onlangs werd de restauratie van de toren voltooid. Dit project was na de renovatie van de pastorie de tweede van vier projecten die totaal zo’n 700.000 euro zal gaan kosten. Het derde project betreft het interieur en exterieur van het kerkgebouw. Architect P. van Vliet: „Dan gaat het om alles wat je niet ziet.” Het vierde is de restauratie van het Bätzorgel uit 1842. Van Vliet: „Er is een balgenkamer weggetimmerd, die moeten we tevoorschijn zien te halen, en er is krimpschade aan de kast.”
Of het geld er komt? Aalberts heeft goede moed. „We hebben pas een BRIM-subsidie binnengehaald van 53.000 euro. Dat bedrag moeten we verdubbelen. Alles gaat in kleine stapjes, en wat de toekomst brengt, weet je niet. Maar de gemeente is jong genoeg om dit te kunnen dragen. De opknapbeurt van de pastorie was begroot op 158.000 euro. Met de hulp van vrijwilligers hebben we het voor 80.000 euro kunnen doen. Ik hoop dat het bij de rest van de restauratie ook zo gaat.”
De restauratie van de toren werd op 31 oktober voltooid. Op die dag plaatste de kersverse predikant van de gemeente, ds. G. J. van Meijeren, de windhaan terug op de torenspits. Van Vliet: „De windhaan is het teken van waakzaamheid, hij is gemonteerd op iets wat op een kruis lijkt, de noordpijl.” In de afgelopen tijd werd het dak van de toren vernieuwd en werden houten onderdelen vervangen. Verder kreeg het ijzerwerk een behandeling om roesten tegen te gaan.
Een mooie bijkomstigheid van de opknapbeurt: architect Van Vliet ontdekte de oorspronkelijke kleuren van het houtwerk op de toren. Achter de wijzerplaat zag hij okergeel en Bentheimer grijs. „Mooie lichte kleuren waardoor het hout niet veel schade oploopt. Bij donkere verf zet het hout veel meer uit in de zon, vanwege de hitte.”
De restauratie van de kerk moet komend jaar van start gaan. De loden goten uit 1983 zijn op sommige plekken gescheurd en het dak is her en der lek, omdat de leien elkaar niet genoeg overlappen. Ook heeft het regenwater uit de goten de steunberen op sommige plaatsen zo doorweekt dat het voegwerk er totaal uit weggeslagen is.
De kerkzaal, waar het klankbord van de preekstoel het orgel bijna raakt, is licht en warm. Aalberts: „We moeten het hier 15 graden Celsius houden, voor het orgel. Vreemd eigenlijk, want vroeger was er helemaal geen verwarming.” „Dat heeft met de luchtvochtigheid te maken”, legt Van Vliet uit. „De verwarming zorgt voor droge lucht, waardoor onderdelen van het orgel stuk kunnen gaan.”
De vloer is van hout. Eronder liggen stenen zerken. Er zijn geen plannen deze naar boven te halen. Van Vliet: „Stenen vloeren heb je in zo veel kerken. Dit is uniek, ook qua akoestiek. Het is een vloer uit de jaren dertig van de vorige eeuw, schat ik. Een stukje geschiedenis dus. Laat maar zien wat er in de loop der jaren met de kerk gebeurd is. Je hoeft wat mij betreft niet alles weg te poetsen.”
Boekje over kerk hervormd ’s-Graveland
De hervormde gemeente van ’s-Graveland komt zondags om 10.00 uur samen in haar kerkgebouw aan het Noordereinde 14. Wekelijks bezoeken zo’n 140 kerkgangers in de dienst. Predikant van de gemeente is ds. G. J. van Meijeren. De geschiedenis van de kerk en van de gemeente is beschreven in het boekje ”1658-2008. 350 jaar Hervormde Gemeente ’s-Graveland”, samengesteld door B. Birkhoff en ds. F. A. J. Heikoop, de vorige predikant van de gemeente. Het boekje bevat een tijdlijn met belangrijke momenten uit de geschiedenis van de gemeente, een overzicht van alle predikanten en veel beeldmateriaal. Ook komen er andere kerken van architect Daniël Stalpaert voorbij, zoals de Oosterkerk in Amsterdam.
>>hervormdegemeentesgraveland.nl
