Dat schrijft de parlementaire enquêtecommissie woningcorporaties in haar vandaag verschenen rapport getiteld ”Ver van huis”. Wat de commissie-Van Vliet betreft moet het kabinet de klassieke kerntaak van woningcorporaties in de wet vastleggen. Dat kan helpen voorkomen dat corporaties, zoals in de achterliggende jaren regelmatig gebeurde, zich te buiten gaan aan allerlei risicovolle commerciële nevenactiviteiten –zoals de handel in derivaten– die eigenlijk niets met hun missie te maken hebben.

Voor een goed toezicht op de woningcorporaties moet een nieuwe, onafhankelijke woonautoriteit in het leven geroepen worden, vinden commissievoorzitter Van Vliet (ex-PVV) en zijn mede­commissieleden. Die moet een einde maken aan de ongewenste vermenging van beleid en toezicht, die de corporatiewereld in het verleden kenmerkte en die ruimte gaf voor misstanden.

Het voorstel voor een onafhankelijke woonautoriteit verschilt 
van waar het kabinet momenteel mee bezig is. Onlangs stelde minister Blok van Wonen en Rijksdienst juist voor het toezicht onder 
te brengen bij zijn eigen ministerie.

Misstanden, zoals corporatie­directeuren die in een peperdure Maserati rijden, kunnen verder bestreden en voorkomen worden, schrijft de commissie, door het invoeren van een geschiktheidstoets voor commissarissen. Commissarissen van woningcorporaties moeten gebonden worden aan een maximale zittingstermijn van acht jaar, hun beloning moet gebaseerd zijn op „tijdsbeslag en verantwoordelijkheden”, en de minister moet disfunctionerende commissarissen kunnen ontslaan.

Goed toezicht op de corporaties kan alleen uitgeoefend worden als deze niet te groot zijn en geo­grafisch gezien een beperkt werkterrein hebben. Daarom doet de commissie de aanbeveling „landelijke corporaties op termijn terug te brengen naar afzonderlijke eenheden die in één woningmarkt­gebied opereren.”

Huurdersorganisaties dienen binnen corporaties een advies- en instemmingsbevoegdheid te krijgen, vinden Van Vliet en de zijnen.

Maar wettelijke en formele veranderingen hebben slechts een beperkte waarde als in de sector geen cultuuromslag zou plaatsvinden, schrijft de commissie, die met haar enquête in totaal bijna twee jaar zoet is geweest. Corporatiebestuurders „moeten minder denken vanuit privaat ondernemerschap en meer vanuit maatschappelijke dienstbaarheid.”

Nu de commissie haar rapport, dat inclusief bijlagen zo’n 1200 pagina’s telt, aan de Tweede Kamer heeft aangeboden, zal in een op enige termijn te houden Kamerdebat moeten blijken welke aanbevelingen op een politieke meerderheid kunnen rekenen.

Reacties

Van der Linde, lid van de Tweede Kamer voor de VVD: „De feiten wisten we al, maar als je het allemaal op een rijtje ziet, valt het weer bepaald niet mee. Het is een gedegen rapport waaraan je goed ziet hoe het uit de hand kon lopen, zoals met het avontuur met ss Rotterdam. Dat begon binnen de lijntjes en toen het verkeerd ging, bleef iedereen op de handen zitten.”

50PLUS (Krol): „50PLUS deelt dat sprake is geweest van falen op alle niveau’s. De Tweede Kamer heeft té lang en té veel vertrouwd op ‘zelfregulering’ . Daarmee dragen achtereenvolgende kabinetten waar CDA, VVD, PvdA, D66 en Christenunie van deel uitmaakten, en de genoemde Tweede Kamerfracties - zij het op afstand - mede verantwoordelijkheid voor de grondige en langdurige ontsporing van woningcorporaties.”

Schouten, Kamerlid ChristenUnie: „De conclusies van de parlementaire enquêtecommissie woningcorporaties zijn terecht confronterend. Door wangedrag van bestuurders, falend toezicht en onvoldoende verantwoordelijkheid van banken zijn er grote tekorten geleden, waarvan de huurders de rekening hebben betaald. De aanbevelingen vragen om een zorgvuldige weging hoe excessen worden voorkomen en de woningcorporaties tegelijk wel de ruimte blijven houden om binnen duidelijke grenzen bij te dragen aan de leefbaarheid van de woonomgeving.”

Knops, CDA-Kamerlid: „Het is helder dat in het verleden grote misstanden zijn geweest waar verschillende partijen voor verantwoordelijk zijn geweest. We moeten lessen trekken uit de analyses van de commissie. Het CDA onderschrijft bovenal dat een cultuuromslag noodzakelijk is binnen de corporatiesector. Dat het toezicht van de voorgestelde Woonautoriteit hierbij scherper en eenduidiger wordt geregeld is goed. Wel wil het CDA waakzaam zijn ten aanzien van extra regelgeving.”

PVV-Kamerlid Fritsma: „Dit rapport toont aan dat het corporatiebestel grondig herzien dient te worden. De PVV streeft naar kleinschalige woningcorporaties met betrokken bestuurders met een bescheiden salaris die zich enkel bezighouden met de kerntaken: bouwen, verhuren en beheren.”

GroenLinks-Tweede Kamerlid Voortman: „Dit rapport maakt overduidelijk dat het naïeve vertrouwen van met name VVD, CDA en PvdA en hun opeenvolgende ministers in zelfregulering binnen de corporatiesector op niets is gebaseerd. In te veel gevallen is publiek geld over de balk gesmeten of erger nog, gebruikt om privézakken te spekken. Het toezicht moet heel snel verbeterd worden.”