Terwijl de Tweede Wereldoorlog in volle hevigheid woedde wilde Hans Kohout vanuit Groot-Brittannië informatie doorspelen naar de nazi’s. Hij was achter een geheime Britse militaire tactiek gekomen die de luchtverdediging van de vijand kon uitschakelen, waardoor hele steden ongehinderd platgebombardeerd konden worden. Kohout, een Australiër die tot Brit was genaturaliseerd en sympathiseerde met de nazi’s, kende de oorlogsplannen van eerder werk bij defensie.

Hij nam contact op met Jack King, van wie hij geloofde dat het een Gestapo-agent was die undercover werkte in Groot-Brittannië. Kohout gaf King de informatie, in de hoop dat de nazi’s de tactiek zouden overnemen.

Maar niets was wat het leek. King was een bedrieger die werkte voor de Britse inlichtingendiensten en niet voor de Gestapo. Kohouts verraderlijke plan zakte als een kaartenhuis in elkaar en de informatie haalde het nooit tot de overzijde van het Kanaal. Dat blijkt uit geheime documenten van de Britse inlichtingendiensten die vrijdag openbaar zijn gemaakt.

Keer op keer wist de ongetrainde ”Jack King” Britse verraders ervan te overtuigen dat hij een Gestapo-agent was. De imitator kreeg een flinke verzameling potentieel dodelijke informatie die eigenlijk bedoeld was voor de nazi’s. King, die in werkelijkheid Eric Arthur Roberts heette, speelde de gevoelige gegevens door aan de Britse inlichtingendiensten.

„Het was een moedige missie. Hij mengde zich onder fascisten en deed zich voor als iemand die hij eigenlijk niet was. Het was gevaarlijk werk, dat heel fout voor hem had kunnen aflopen”, aldus Stephen Twigge, historicus bij de National Archives. King had geen speciale opleiding gekregen om nazisympathisanten te misleiden en deed relatief eenvoudig werk als baliemedewerker bij een bank.

Twigge zegt dat het werk van Roberts hielp een potentiële ”vijfde colonne” in Groot-Brittannië onschadelijk te maken. Deze bende van verraders had mogelijk de Britse strijd tegen nazi-Duitsland kunnen frustreren.

De nu vrijgegeven documenten suggereren dat het aantal nazisympathisanten op Brits grondgebied veel groter was dan tot nu toe door historici werd aangenomen.

„Hij infiltreerde in een ondergronds netwerk en zette zichzelf neer als intermediair bij de Duitse inlichtingendiensten”, zegt Twigge. „Hij wist hen bij de neus te nemen en hun activiteiten te saboteren.”

Veel Britse nazisympathisanten werden vooral gemotiveerd tot hun activiteiten door hun haat tegen de Joden. Dat zegt T. M. Shelford, die tijdens de oorlog met Roberts werkte.

„Veel mensen die nooit lid waren geweest van een fascistische partij kwamen door hun antisemitische gevoelens tot de overtuiging dat een Duitse overwinning in de oorlog beter zou zijn dan een Britse victorie, omdat dat laatste een zege voor de Joden zou zijn”, aldus Shelford.

Weinig licht

De documenten uit de National Archives werpen weinig licht op de methoden die Roberts hanteerde. Wel is bekend dat hij meerdere talen sprak, hoewel zijn Duits juist gebrekkig was. Hij bracht voor de oorlog tweemaal een bezoek aan nazi-Duitsland.

De informatie die Roberts verzamelde werd nooit aan de politie gegeven en Kohout en andere verraders bleven gewoon op vrije voeten. De gegevens werden enkel door inlichtingendiensten gebruikt om nazisympathisanten in het vizier te houden. Zo kon worden voorkomen dat dit netwerk erin slaagde schadelijke activiteiten uit te voeren.

Het is niet bekend wat Eric Arthur Roberts na de Tweede Wereldoorlog is gaan doen. Hij overleed in 1972 in Canada.