Een wand vol krantenknipsels, een foto waaruit de liefde voor de „magistrale boog over de Lek” spreekt, en een overzicht van de twaalf bruggen die werden gebouwd op basis van het rijks­wegenplan uit 1927 vormen het hart van de expositie ”Ik boog op mij”.

Het nationale wegennet uit het begin van de 20e eeuw was bepaald niet berekend op het autoverkeer dat in die periode snel toenam. Vandaar dat na 1927 oude wegen ijlings werden verbeterd, nieuwe routes werden aangelegd en bovendien besloten werd om voor de doorstroming bij de grote rivieren twaalf bruggen te bouwen. Die werden tussen 1930 en 1943 gerealiseerd.

De Boogbrug over de Lek bij Vianen dateert uit 1936 en is volgens beeldend kunstenaar Wim van Sijl uit IJsselstein een bijzonder exemplaar. De eerste bruggen werden door ingenieur Willem Harmsen nog uitgevoerd in de bekende vakwerkconstructies; bij Vianen kwam er een vernieuwend alternatief: een plaatstalen brug. „Daarom is het van cultuur­historisch belang om die brug als monument te behouden”, benadrukt Van Sijl. „Er dreigt cultureel erfgoed te worden afgebroken.”

Vandaar dat hij in actie komt als in 1998 bekend wordt dat Rijkswaterstaat de brug wil slopen. De Stichting Boogbrug Vianen vecht vanaf dat moment voor het behoud van de brug en verruimt later haar missie door zich over alle twaalf bruggen te ontfermen. Een poging om ze als groep tot rijksmonument te promoveren, mislukt. Vier van de twaalf bruggen zijn eerder aangewezen als monument, en daar blijft het bij. In 2007 wordt de brug bij Zaltbommel gesloopt.

Rechtzaken

De afgelopen jaren trekt de strijd rond de Boogbrug bij Vianen de aandacht. In 2010 vraagt de stichting de gemeenten Vianen en Nieuwegein de brug aan te wijzen als gemeentelijk monument. Beide gemeenten wijzen het verzoek af, waarna een serie rechtszaken volgt.

In november 2013 stelt de Raad van State de gemeente Vianen in het gelijk in het beroep dat de Stichting Boogbrug heeft aangespannen: de brug geldt definitief niet als gemeentelijk monument.

De gemeente wijst dat verzoek af, omdat deskundigen van mening verschillen over de waarde van de brug. De stichting is het daar niet mee eens, maar kan de rechters niet overtuigen. „Door de instanties is die brug al afgeschreven. Rechters zeggen dan: Wie ben ik om tegen het oordeel van deskundigen in te gaan”, analyseert Van Sijl.

De gemeente Vianen is daarentegen blij met de uitspraak van de Raad van State. Niet alleen omdat er zo een einde komt aan een slepende kwestie, maar ook omdat het behoud van de brug miljoenen aan herstel- en onderhoudskosten zou hebben gevergd. In principe waren die voor rekening van eigenaar Rijkswaterstaat gekomen, maar ook de gemeente had moeten bijdragen. „En die staan in geen verhouding tot de monumentale waarde van de brug”, liet de gemeente destijds weten. Een jaar later denkt zij er nog precies zo over. „Ons standpunt is ongewijzigd.”

Het wachten is nu op de sloop van de brug. „De planning is dat dit medio 2016 gaat gebeuren”, weet een gemeentewoordvoerder.

Rijkswaterstaat heeft daarover nog geen concrete mededelingen gedaan, omdat de stichting afgelopen mei een klacht heeft ingediend bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg. „Maar eigenlijk heb ik weinig vertrouwen in een goede afloop”, geeft Van Sijl toe.

Slopers

De IJsselsteiner hoopt dat andere instanties zich hard gaan maken voor het behoud van de brug. „Ik ben kunstenaar, geen actie­voerder. Dit vergt zo veel energie. Ik ben uitgepraat en heb hulp van buitenaf nodig. Anders staan straks de slopers klaar.”

Dat zou Van Sijl aan het hart gaan. Vanuit esthetisch en cultuur­historisch opzicht. Maar ook op emotionele gronden. „Ik was acht toen ik in 1963 met een paar vriendjes naar Vianen wandelde. Toen liep ik voor het eerst op die brug. Het veranderde mijn wereldbeeld.”