„Welke psalmen er destijds op de synode werden gezongen weten we niet precies”, begon de christelijke gereformeerde ds. G. J. H. Vogel. „De voertaal was Latijn en er waren gasten uit het buitenland. Maar Datheen was dé berijming van die dagen.” Daarom zette het gezelschap onder leiding van stadsbeiaardier Boudewijn Zwart Psalm 98 in, isoritmisch gezongen: „Wilt onzen God een nieuw lied zingen, Want Hij heeft groot wonder gedaan. Door Zijn hand kan Hij alle dingen, Overwinnen en gans verslaan.” Ds. Vogel: „Het loopt niet zo goed, maar de woorden spraken wel tot het hart van de mensen.”

Prof. dr. Fred van Lieburg, bijzonder hoogleraar geschiedenis van het Nederlands protestantisme aan de VU, gaf een historische schets van de synode, door prins Maurits aangegrepen om de eenheid in het land te herstellen. „Hij was bang dat de theologische twist de stabiliteit van het land in gevaar zou brengen. Er was een bestand, maar in 1621 zou de oorlog met Spanje worden hervat.”

Volgens Van Lieburg stond vooraf al vast dat de arminianen bestraft zouden worden. „Kijk naar deze tekening: de remonstranten staan midden in de zaal en worden ter verantwoording geroepen. Ds. Bogerman buldert: „Gaat heen.” En daar druipen ze af.” De hoogleraar vertelde ook dat Gomarus zich tijdens een debat zo nijdig maakte dat hij zijn handschoen door de zaal wierp en zijn tegenstander uitdaagde voor een duel. Van Lieburg: „We nemen aan met woorden en niet met wapens.” De hoogleraar wees op het belang van de uitkomst van de synode. In de jaren erna verzamelden zich regelmatig predikanten in de Trêveszaal in Den Haag om de akten van de synode te bekijken. „Technisch zinloos, maar symbolisch van groot belang.”

Prof. dr. Antoon Vos van de Evangelische Theologische Faculteit van Heverlee (België) constateerde dat de keuze voor Dordrecht al duidelijk maakte wat de uitkomst zou zijn. „Waarom Utrecht niet, de oude bisschopsstad, vanouds het kerkelijk centrum van ons land? Utrecht was te remonstrants. Dordrecht was goed gereformeerd, daar speelden de remonstranten geen rol.”

De synode was het oneens met Arminius, maar week volgens Vos ook af van Calvijn. „De mens die het goede doet, doet dat in vrijheid. Maar het kan ook anders: de mens die het goede niet doet, doet dat ook in vrijheid. Dat is de Dordtse traditie. Calvijn dacht daar anders over. Volgens hem zet Gods wil door, zodat er niets tegen bestand is.”

Ds. Vogel stelde aan het einde van de ‘stoomcursus’ vast dat ”Dordt voor dummies” misschien een wel erg onvriendelijk geformuleerd thema was. „Maar het is vooral onze bedoeling dat mensen meer te weten komen over wat er destijds is gebeurd.” Die opdracht geeft de Dordtse Raad van Kerken zichzelf de komende jaren in de aanloop naar de herdenking van 400 jaar Dordtse Synode.