„Het zijn zeker geen scheidsrechters”, zegt coördinator Anja Rijlaarsdam. „We geven mensen net het duwtje dat nodig is om het gesprek weer op gang te brengen.”

Een boom die het zonlicht in de tuin wegneemt, een lelijke schutting, keiharde muziek, onophoudelijk blaffende honden, spelende kinderen, luidruchtige feestjes. Er zijn veel oorzaken te bedenken voor het ontstaan van buren­ruzies. Een kleine ergernis kan uitgroeien tot een ware beproeving die iemands leven vergalt.

Elke burenruzie is op te lossen door met elkaar te praten, is de overtuiging van Anja Rijlaarsdam (58) uit Huijbergen. Rijlaarsdam is sinds zeven jaar coördinator buurtbemiddeling. Ze doet dat werk in Hulst en Terneuzen en sinds kort ook in de gemeente Schouwen-Duiveland, waar –als zesde gemeente in Zeeland– een project buurtbemiddeling van start is gegaan.

Rijlaarsdam: „Je ziet heel vaak dat ruziënde buren niet langer met elkaar communiceren. Als ze dan uiteindelijk aan de onderhandelingstafel plaatsnemen, zitten ze soms letterlijk met de ruggen naar elkaar toe. Wat wij als buurtbemiddelaars proberen te bereiken, is dat ze hun stoelen weer langzaam naar elkaar toe draaien, elkaar weer gaan aan­kijken en begrip leren opbrengen voor het standpunt van de ander.”

Als de buurtbemiddelaars zijn ingeschakeld, gaan die eerst goed luisteren naar wat beide partijen te berde brengen. „Als een boom bij de buren zo groot is dat hij zonlicht wegneemt in jouw tuin, brengen we in kaart wat de belangen van beide partijen zijn. De buurman wil die boom niet rooien omdat hij hem mooi vindt, jij wilt hem weg hebben omdat je geen zon meer in de tuin hebt. Als jullie alle twee proberen begrip op te brengen voor elkaars mening is de eerste stap naar een oplossing van het conflict gezet. Met het snoeien van een fiks aantal takken is de uitkomst voor beide partijen bevredigend: de boom blijft staan en de buurman heeft zijn zonlicht terug.”

Buurtbemiddelaars leren volgens Rijlaarsdam tijdens hun training vooral één ding: „Ze moeten het vermogen ontwikkelen om niet met een oplossing te komen, die moeten de twee partijen namelijk zelf zoeken. Wij brengen hen slechts met elkaar in gesprek.” Verder moeten bemidde­laars over inlevingsvermogen beschikken en goed kunnen luisteren.

Iedere burger die een probleem heeft met zijn buren kan gratis een beroep doen op de buurt­bemiddeling. In heel Zeeland wordt dat zo’n 450 keer per jaar gedaan. Buurtbemiddelaars zijn goed getraind, geven geen oordeel, zijn neutraal en hebben een geheimhoudingsplicht. „Eigenlijk is ons belangrijkste doel het herstel van de verbinding tussen buren. We maken hun ook duidelijk dat het in hun eigen belang en dat van de leefbaarheid van hun buurt is om de problemen onderling op te lossen, zelfredzaam te zijn. Als hun dat lukt, blijkt vaak dat ze bij toekomstige wrijving opnieuw zelf in staat zijn de plooien glad te strijken. Ze zijn zich er dan van bewust dat ze als buren niet alleen rechten, maar ook plichten hebben.”

Het mooiste voorbeeld van een geslaagde bemiddeling vindt Rijlaarsdam het geval waarbij een man klaagde over de ernstig verwaarloosde tuin van zijn buurman. Nader onderzoek bracht aan het licht dat deze buurman een gebroken been had, zijn leven niet meer onder controle had, vereenzaamd was en in een sociaal isolement was terechtgekomen. Toen de klagende man daarachter kwam, is hij de eenzame man gaan helpen en verzorgen. De boze buurman werd een bezorgde buurman.