IZB belegt eerste retraite voor predikanten
APELDOORN. Areopagus, het centrum voor missionaire en contextuele verkondiging van de IZB, belegt volgende maand voor het eerst een retraite voor predikanten. De tweedaagse vraagt aandacht voor de predikant als mens van vlees en bloed.
„Een jonge pastoriebewoner die vraagt: „Geef me mijn vader terug”, predikanten die ernstig toe zijn aan een time-out of die zelfs een burn-out oplopen – er is vandaag veel te doen over het ambt”, stelt de IZB in een toelichting. Ds. E. K. Foppen, hervormd predikant in Gorinchem, is een van de initiatiefnemers.
Is er te weinig oog voor de predikant als mens?
„Veel cursussen of nascholingsprogramma’s voor predikanten zijn gericht op het theologische ambacht: exegese, het maken van preken, communicatietraining, de handelingen waartoe je als predikant geroepen bent. Vergelijk het werk met de uitvoering een muziekstuk: je kunt praten over de techniek en over de nootjes, maar de houding van de musicus doet er ook toe. Die komt doorgaans indirect aan de orde, terwijl op dit punt vaak problemen ontstaan. Dit gebeurt onder invloed van de tijdgeest. Toen ik net dominee werd, nu tien jaar geleden, zei een oudere collega: „Jullie krijgen het zwaar. Wij waren predikant in een tijd van kerkbouw en groei, jullie in een tijd van afbraak.” Dat doet wat met je. Hoe voorkom je dat je verzuurt? En als je gelooft dat dit een oordeel over West-Europa is –wat ik niet uitsluit– wat is dan de goede houding?”
Waar hebben predikanten last van?
„Dominees voelen zich onbewust heel verantwoordelijk. Je ziet mensen innerlijk afhaken. Je voelt dat je daar geen greep op hebt. Dat is zwaar. Als je dan naar huis fietst na het geven van catechisatie, bid je: „U moet me maar vasthouden.” Je kunt heel optimistisch zijn omdat je gelooft dat God de kerk bewaart, maar je zit in een krimpende situatie. Dat botst met de psychologische behoefte dat je vrucht wilt zien, vooruitgang.”
Het ambt biedt ook niet veel bescherming meer.
„Leunen op je ambt is heel lastig in deze cultuur. Gezag is flinterdun. Dat sluipt ook de kerk binnen. Er komt meer druk op je persoonlijkheid te staan. Dat vind ik geen goede theologische ontwikkeling. Mensen kijken sterk naar de persoon van de predikant. Hoe blijft de dominee geloven? Hij ziet toch ook wel wat er in de wereld gebeurt? Of laat hij de vragen niet toe, leeft hij in een luchtbel? Ik heb een gidsfunctie. Ik behoor elementen uit de Schrift op te diepen die in deze tijd van belang zijn, de weg te wijzen. Dan moet ik dus wel zélf de weg weten. Dit is het moment om uit ondervinding te leren dat mijn kracht in zwakheid wordt volbracht. Een hele opgave. Predikanten vluchten in een nieuw isolement of gaan veel activiteiten organiseren. Maar daarmee redden ze het niet. Het idee dat zij de oplossing hebben, is de kern van het probleem. Ze schieten snel in een kramp. Als zij het niet doen, komen er nog minder mensen. Ze zijn net jongleurs. En maar lopen om al die ballen hoog te houden. Ik begrijp dat, ik ken de verleiding, maar het is de vraag of het echt christelijk is.”
Wat dan wel te doen?
„Het klinkt misschien raar, maar ik denk niet te veel, al pleit ik niet voor luie dominees. Wie geschoren wordt, moet stilzitten. Ik ervaar deze tijd als een vorm van geschoren worden. Wij vinden het moeilijk om stil te zijn, te bidden, te volharden, en dat nog vreugdevol te doen ook. Dat vraagt om een andere manier van leven. Het betekent misschien ook dat gemeenteleden wat zelfredzamer moeten zijn.”
Hoe ziet de retraite eruit?
„We willen ervaringen delen en elkaar bevragen. Hoe is het om van een groeiende gemeente naar een krimpsituatie te gaan? Welk gevecht lever jij en welke wapens gebruik je? Predikanten hebben elkaar nodig. We zijn steeds onder de mensen, en tegelijk zeer solistisch bezig. Ik denk dat er veel eenzaamheid is in pastorieën. Er hoeft geen zieligheid omheen te hangen, maar we mogen wel eerlijk zeggen dat het niet de meest gemakkelijke tijd is om predikant te zijn. Tijdens de retraite is er veel tijd voor meditatie. We zullen zoeken naar wat ons in het ambt draagt. Uiteindelijk is dat God Zelf. Niet meer de kerkstructuur of een groeiend aantal catechisanten. Die brokkelen af. Je komt steeds meer op het echte fundament te staan.”
IZB-retraite voor predikanten
De retraite voor predikanten van de IZB (voor zending in Nederland) heeft plaats op 21 en 22 november in Mennorode in Elspeet. Vaste momenten van gebed, stilte en meditatie vormen de ruggengraat. Mogelijk worden na de retraite predikantengroepen gevormd die in regionaal verband bezinnende bijeenkomsten blijven organiseren en preken en ervaringen zullen uitwisselen.
