Een nieuw bureau moet daarom ingrijpen en alle ICT-plannen van ministeries boven de 5 miljoen euro vooraf toetsen op haalbaarheid en ook halverwege de rit nog tegen het licht houden.

Dat zijn de voornaamste conclusie en aanbeveling van de commissie-Elias, die namens de Tweede Kamer onderzocht wat er steeds misgaat met grote overheidsprojecten waar informatie- en communicatietechnologie aan te pas komt. Voorzitter Ton Elias (VVD) overhandigde het eindrapport woensdag aan Tweede Kamervoorzitter Anouchka van Miltenburg.

Aan de hand van zeven falende ICT-projecten - zoals de ov-chipkaart, C2000, Tunnels A73 - ontstond een brede inkijk in de problematiek. „Het gaat mis op alle niveaus en in alle stadia. Het is één onoverzichtelijke boel, zonder een scherp uitgangspunt, zonder aansturing, zonder beheersing van de kosten”, stelt Elias. Het geld dat is weggegooid „had ook naar de zorg of naar defensie kunnen gaan”.

De commissie wilde zoeken naar een rode draad en oplossingen aandragen. Elias ziet de oprichting van een Bureau ICT-toetsing (BIT) als een vrij radicale noodgreep. Dat kleine bureau moet onder de premier komen, vooralsnog voor 5 jaar. „De deskundigen daar fungeren als een sluis voor ICT-plannen. Daarna moet op de vakdepartementen tussen de oren zijn gekomen dat het écht anders moet en kan.” Het BIT moet volgens Elias naar tien „boerenverstandregels” kijken met als leidraad: wat willen we bereiken, waarom en wat voor soort technologie is nodig?

De commissie had moeite om de juiste informatie van ministeries te krijgen. Soms lukte dat pas na meerdere verzoeken of na inschakeling van een politiek assistent van de minister. Elias vindt dat de Tweede Kamer niet moet pikken dat ze onvolledige of zelfs onjuiste informatie krijgt. „Dat is onderdeel van het probleem. De Kamer moet haar macht gebruiken en haar controlerende taak ook zelf serieus nemen”, aldus Elias.

Reacties

SP-Tweede Kamerlid Sharon Gesthuizen: „De bevindingen van de tijdelijke ICT-commissie zijn schokkend maar verwacht. We zijn enorm voor een autoriteit die de ICT-plannen bekijkt en toetst op haalbaarheid. Wat mij betreft mag het kabinet hierop al een voorzet geven. Een coördinerend bewindspersoon voor ICT-beleid zou ook niet misstaan. De commissie-Elias benoemt verder terecht de gebrekkige kennis over ICT in de Tweede Kamer zelf. Ik denk aan een vaste ICT-Kamercommissie waarin Kamerleden plaatsnemen die zich met deze materie bezighouden, zodat de kennis omhooggaat. De Kamer zal dan ook eerder doorpakken om de juiste informatie boven tafel te krijgen. Bovendien kunnen Kamerleden dan ook beter weten wat de technische gevolgen zijn van de wensen die ze hebben.”

Tweede Kamerlid Madelein van Toorenburg van het CDA: „De conclusie liegt er niet om. De overheid heeft te weinig zicht op ICT-projecten en ontbeert vaak kennis en kunde op dit terrein. Dat dit naar schatting 1 tot 5 miljard euro per jaar heeft gekost moeten we ons allen aantrekken. Dit is niet uit te leggen in tijden van bezuinigingen. Gelukkig is de commissie niet alleen scherp in haar conclusies maar ook in de aanbevelingen. De belangrijkste hierbij is wel dat we ons boerenverstand moeten gebruiken. Met deze basisregels roepen we minister Stef Blok (Rijksdienst) op aan de slag te gaan met de adviezen van de commissie.”