Het kabinet wil onder meer 5000 volledig uitgeprocedeerde asielzoekers uit de opvang zetten. Het gaat hier om mensen die op basis van de oude Vreemdelingenwet nog recht op onderdak hebben. Justitie wil dat deze groep op eigen gelegenheid terugkeert naar het land van herkomst.

Daarnaast moeten dit jaar in totaal 13.000 vreemdelingen gedwongen Nederland verlaten. Het gaat daarbij vaak om mensen die criminele activiteiten hebben verricht. Deze gedwongen uitzettingen kunnen groepsgewijs per chartervliegtuig plaatsvinden.

Onder het huidige terugkeerbeleid hebben afgewezen asielzoekers 28 dagen de tijd om de asielopvang te verlaten. Zij moeten op eigen houtje vertrekken. Illegalen kunnen tot ongewenst persoon worden verklaard en op die grond het land worden uitgezet.

Volgens Kok is de aanscherping van het beleid noodzakelijk om „een gezond draagvlak” te houden voor de opvang van ’echte’ vluchtelingen. Bovendien is het in niemands belang mensen hier te houden die geen recht hebben op asiel, aldus de premier. Hij weersprak de suggestie dat het kabinet, onder druk van de populariteit van Leefbaar Nederland, een ruk naar rechts maakt.

Het wegsturen van mensen die hier soms al jaren wonen, is volgens Kok een gevoelig en lastig onderwerp. „De praktijk van het leven is vaak weerbarstig. We moeten de sociale kant hiervan niet uit het oog verliezen.” Gemeenten willen soms niet meewerken aan gedwongen uitzettingen, omdat gezinnen door hun lange verblijf geïntegreerd zijn in de Nederlandse samenleving en kinderen al langere tijd een school bezoeken. „Het geeft geen pas spierballentaal te uiten tegen die gemeenten. Het is veel te gemakkelijk om vanuit Den Haag te zeggen dat zij een verkeerd beleid voeren. Overleg is de enige weg om daar uit te komen”, aldus Kok.

Staatssecretaris Kalsbeek van Justitie wil verder goede afspraken maken met landen waar asielzoekers vandaan komen. Zij hoopt dat die landen sneller zullen meewerken om hun eigen onderdanen terug te nemen, als Nederland hun asielverzoek heeft afgewezen. Ook komen er scherpere controles op Schiphol, zodat vreemdelingen die geen recht hebben om in Nederland te verblijven, snel kunnen worden teruggestuurd.

De coalitiepartijen PvdA en VVD tonen zich redelijk tevreden over de maatregelen. Het geeft duidelijk aan wat Nederland wel en niet wil, aldus PvdA-kamerlid Albayrak.

De VVD’er Kamp voorziet nog veel problemen. Zo zullen gemeenten weer in de verleiding komen mensen op eigen houtje op te vangen. De staatssecretaris moet dat verbieden, vindt hij. Bovendien moeten uitgeprocedeerden die de illegaliteit in duiken en tegen de lamp lopen, „achter slot en grendel worden gezet” totdat zij meewerken aan hun vertrek.

GroenLinks vindt dat het kabinet met „een kortzichtige papieren oplossing” komt om het eigen falen weg te poetsen. Illegalen wacht een zwervend bestaan. De overheid schuift de problemen af op gemeenten, maatschappelijke organisaties en kerken, vindt kamerlid Halsema.

Ook VluchtelingenWerk Nederland vindt dat de uitgeprocedeerden nu het slachtoffer worden. De organisatie is van mening dat asielzoekers die al langer dan drie jaar in Nederland zijn, een verblijfsvergunning moeten krijgen.