Hardenberg zo zuinig als wat
Gemeenten en duurzaamheid: het is een langzaam ontluikende relatie. Veel plaatselijke overheden doen hun best om zuinig om te springen met natuurlijke hulpbronnen. Vrijdag, op de Dag van de Duurzaamheid, zetten veel gemeenten hun beste beentje voor.
Veel bestuurders kwamen echter niet verder dan het voorlezen van een boek van prinses Laurentien, ”Mr Finney en het raadsel in de bomen”. De Overijsselse gemeente Hardenberg pakte daarentegen enorm uit.
Naast de reguliere informatiemarkt in „het meest energiezuinige gemeentehuis van Nederland”, waren twee elektrisch aangedreven Tesla’s en een dito BMW i3 te zien. Maar de meeste heisa organiseerde de gemeente rond een dansvloer die energie kan opwekken. Door jongeren daarop te laten springen, wilde Hardenberg in vier uur een half miljoen joules genereren. „Neem de trap maar, we moeten duurzaam zijn”, grapt een moeder die haar dochter naar het dance-event brengt.
Duurzame kilometers
Wethouder De Vent opent het evenement met de belofte dat de gemeentebestuurders tot volgend jaar minimaal 5000 kilometer duurzaam zullen afleggen, per elektrische auto, scooter of fiets. Of gewoon met het openbaar vervoer. „We doen dit voor de generaties nu en na ons.”
Interessanter is „de technische rondleiding” door het bijzondere gemeentehuis, een nadrukkelijk aanwezige creatie met gele glasplaten van de Kroatische architect Branimir Medic. De ronde vorm van het gebouw alleen al zorgt voor een energiebesparing van 20 procent.
De rondleiding brengt vijftien geïnteresseerden tot in de krochten van het nieuwe bouwsel. Eerst in de parkeergarage. Daar bevindt zich de pomp van de sprinklerinstallatie en 350.000 liter bluswater. Dat is allemaal nodig omdat het gemeentehuis zeer open is, vertelt installateur Max Klaassens.
Warmtewisselaar
Hét geheim van het energiezuinige gemeentehuis bevindt zich op de bovenste laag van de garage: een warmtewisselinstallatie. Eén pomp brengt ’s zomers koud water van 8 graden naar boven. De kou wordt dan via lucht en waterleiding het gebouw in geleid.
Een andere pomp brengt water van een warme bron van 15 graden naar boven. Daar wordt het verder verwarmd tot 35 graden, zodat het in koudere jaargetijden het gebouw kan verwarmen.
Zo zijn er meer technische snufjes te zien. De installatie die zorgt voor het warme water produceert ook kou. Die wordt vervolgens weer gebruikt om de computerruimte te koelen.
Na het bekijken van het noodstroomaggregaat van 600 kWh, kan de groep het gemeentehuis even niet meer in. „Ik zei het toch: ambtenaren werken niet na vijven”, grapt een vrouw. Ondertussen zijn de elektrische vervoermiddelen van de gemeente te bewonderen: twee scooters, twee elektrische fietsen en twee gewone exemplaren, met bij behorende stopcontacten.
De kantine wordt niet verwarmd, vertelt Klaassens. Ook hier zit een heel systeem achter: als het te warm wordt, gaan de ramen automatisch open, als het voldoende afkoelt, weer dicht. Hetzelfde geldt voor zonwering: bij licht weer gaan de horizontale lamellen verder dicht, maar laten nog voldoende licht om te werken binnen. Als het buiten donkerder wordt, gaan de lamellen vanzelf open en begint de verlichting automatisch minder fel te schijnen.
Op weg naar de luchtbehandelingsinstallatie, op de vijfde etage, vertelt Klaassens dat het hele gemeentehuis verlicht wordt door ledlampen. „Voorheen hadden we van die tl-spaarlampen, van 8 watt, nu hebben we voldoende aan 1 watt. Dat scheelt toch 7 watt per lamp. En deze in de gang branden heel vaak.”
Uit veiligheidsoverwegingen gaat de rondleiding niet het dak op, waar zo’n vijftig zonnepanelen staan boven op het mos-sedum. De vetplantjes werken isolerend, vertelt Klaassens.
Hoeveel bezuinigt Hardenberg nu op zijn energieverbruik? Henk Reints, beheerder van de gebouwen van de gemeente: „We verbruiken nog altijd 800.000 kilowatt per jaar. Evenveel als in het oude gemeentehuis uit 1963. Hét grote verschil is dat we helemaal geen gas meer gebruiken.”
Communicatiemedewerkster Carina van der Veen toont vol trots het energielabel aan de glazen voorpui van het gebouw. „We zijn van F naar A gegaan.”
Prettig werken
Een medewerkster van de afdeling documentatie informatievoorziening duikt nog even in het verleden van het gemeentehuis. Zij komt uit de voormalige gemeente Avereest, die in 2001 met Gramsbergen en Hardenberg fuseerde. „Toen werd beloofd dat er binnen vijf jaar een nieuw gemeentehuis zou zijn. Dat werd 2012. Het duurde even, maar dan heb je ook wat.”
De buitenkant van het grote gebouw vindt ze niet mooi, maar de binnenkant wel. „En het is heel prettig werken hier.”
De wanden van de gangen zijn bekleed met groene en gele stoffen. „Dat isoleert goed”, zegt archiefbeheerder Hans Niezink, „maar het is ook goed voor de akoestiek.” Bijzonder vindt hij ook de tuin op de verschillende verdiepingen „Daar kunnen medewerkers met elkaar overleggen. De architect wilde zo veel mogelijk van buiten naar binnen halen.”
Het is maar goed dat de gemeenteambtenaren deze vrijdagavond niet hoeven te werken. Buiten dendert de dancemuziek door. „Já, we zitten op de helft, in minder dan de helft van de tijd”, roept de dj.
Aan het eind van de avond is het duidelijk dat Hardenberg 580.000 joules heeft opgewekt met dansen. En provinciehoofdstad Zwolle uitdaagt om dit wereldrecord te evenaren.
Gouda laat auto’s op aardgas rijden
GOUDA. De gemeente Gouda is bezig met de overstap naar auto’s die op aardgas rijden. „Dat is beter voor het milieu en voor de portemonnee”, aldus wethouder Van den Akker bij de start van het project, afgelopen voorjaar.
De gemeente deed een Europese aanbesteding voor 27 wagens met de Omgevingsdienst Hollands Midden. Die rijdt al vier jaar om milieutechnische redenen op aardgas. Ze stoten bijna geen roetdeeltjes uit, en ook minder CO2 dan benzine- of dieselmotoren.
De aanschaf van een aardgasauto is nu nog duurder dan die van standaardmodellen, aldus de gemeente, „maar door de veel lagere brandstofprijs zijn deze kosten snel terugverdiend.”
Gemeente wekt eigen stroom op
HOOFDDORP. De gemeente Haarlemmermeer heeft sinds afgelopen voorjaar een eigen, groene energiecentrale: Tegenstroom. Met een startkapitaal van 30.000 euro. De stroom komt voorlopig vooral van windmolens, maar sinds maart ook van zonnepanelen. Op termijn wil Tegenstroom een op de tien huishoudens in Haarlemmermeer van groene stroom voorzien.
Het is een trend: kleinschalige ondernemingen leveren lokaal opgewekte groene stroom. Zo kunnen inwoners van Veenendaal en Apeldoorn duurzame stroom inkopen bij een mede door de gemeente opgerichte energieleverancier. Den Haag biedt inwoners de gelegenheid te stoken op aardwarmte.
Nieuw huis op oude fundering
KRIMPEN A/D IJSSEL. De gemeente Krimpen aan den IJssel is bezig met de bouw van een nieuw raadhuis.
Het nieuwe komt op de fundering van het oude pand te staan. Duurzaam, want er hoeft niet meer te worden geheid.
Het nieuwe gemeenhuis wordt energieneutraal opgeleverd. Dat houdt in dat het gebouw evenveel energie produceert als nodig is voor verwarming, koeling, warm water, verlichting en ventilatie.
De gemeente bereikt dit door warmte- en koudeopslag, zonnepanelen en andere slimme toepassingen. Door al dit type maatregelen verandert het energielabel van het raadhuis van G in A++.