Dat zei commissievoorzitter Blok, Tweede-Kamerlid voor de VVD, maandagmorgen tegen deze krant. Expliciet verwees hij naar recente berichtgeving in de media over een school in Utrecht die haar rooms-katholieke signatuur na jaren van versloffing weer zou hebben opgepoetst om allochtone leerlingen te kunnen weigeren. De commissie-Blok heeft „meer van dit soort signalen” gekregen.

Over het bijzonder onderwijs als geheel heeft de commissie-Blok niets te klagen. In haar eindrapport weerspreekt zij ronduit het „gangbare beeld” als zou „het bijzonder onderwijs de poorten gesloten houden voor allochtone leerlingen en ze listig naar het openbaar onderwijs weten te dirigeren.”

Het protestants-christelijk onderwijs is weliswaar „relatief wit” -reformatorische en gereformeerd vrijgemaakte scholen komen zelfs niet aan de 10 procent allochtonen-, maar rooms-katholieke scholen in Helmond, Tilburg, Nijmegen, Eindhoven, Maastricht en Venlo hebben zelfs meer allochtone leerlingen dan de openbare scholen. In grote steden als Amsterdam „is het niet zo dat de confessionele scholen relatief minder allochtone achterstandsleerlingen opnemen.” Juist in zulke steden doet zich het probleem van zogenaamde zwarte scholen voor.

Graag wil de commissie het gemengd schoolgaan van wit en zwart, blank en bruin, autochtoon en allochtoon bevorderen en de segregatie dus tegengaan. Zij stelt vast dat de overheid tot nog toe nauwelijks beleid heeft gevoerd om de segregatie te voorkomen. „Een aantal experimenten wijst uit dat spreiding niet altijd goed werkt, maar in individuele gevallen positief kan zijn.”

Zo begon de gemeente Gouda in 1981 met een actief spreidingsbeleid voor Marokkaanse leerlingen. Op basis van vrijwilligheid werden zij gelijkmatig verdeeld over de Goudse basisscholen. In 1996 is de gemeente er uiteindelijk mee gestopt, omdat het maatschappelijk draagvlak „geringer werd.” Vooral bijzondere scholen hadden zo hun bezwaren.

Beter liep het in Tiel en Amersfoort. In Tiel spraken de besturen van rooms-katholieke, protestants-christelijke en openbare scholen in 1993 af dat zij allochtone leerlingen evenwichtiger zouden spreiden. Dat leidde vooral vanwege de „goede verstandhouding” tot succes. De gemeente Amersfoort besloot in 1999 allochtone leerlingen in overleg met ouders en scholen te gaan spreiden.

Vooral het laatste voorbeeld spreekt de Tweede-Kamercommissie aan, zo bevestigde voorzitter Blok vanmorgen. In een van haar belangrijkste aanbevelingen heeft de commissie het over „niet-vrijblijvende afspraken” die gemeenten zouden kunnen maken met de scholen. Daardoor zou het aantal „keuzemogelijkheden” voor allochtone ouders en hun kinderen worden vergroot.

Verder zouden gemeenten hun bekostiging van de scholen en hun huisvestingsbeleid voor het onderwijs moeten inzetten om het gemengd schoolgaan te bevorderen. Scholen die oneigenlijk gebruikmaken van hun identiteit of signatuur moeten worden afgestraft, aldus Blok. Scholen die zich goed gedragen in het kader van het integratiebeleid zouden daarentegen moeten worden beloond.

Tot nog toe is het zo geregeld dat scholen aanspraak kunnen maken op extra financiering als zij meer dan een bepaald percentage aan allochtone achterstandsleerlingen hebben opgenomen. De commissie-Blok vindt dat die drempel moet verdwijnen. In plaats daarvan moeten gemeenten gewoon kijken of scholen zich al dan niet positief opstellen.

Overigens laat de commissie-Blok zich in haar eindrapport zeer gematigd uit over zogenaamde zwarte scholen. „Er is wel een aantal bewijzen voor de stelling dat zij in het algemeen ongunstig zijn voor het prestatieniveau van de kinderen”, zo wordt gesteld. „Dit ongunstige effect is echter klein.”

Ook over het bestaan van islamitische scholen is de commissie-Blok redelijk mild. Zij verwijst naar recente rapporten van de AIVD en de Onderwijsinspectie waaruit blijkt dat deze scholen over het algemeen betrouwbaar zijn en goed presteren.