Vandaag geeft Nederland precies 65 jaar ontwikkelingshulp. Er is in al die jaren veel moois gebeurd. Toch vraagt de strijd om armoede om een nieuwe aanpak. Wanneer wij een eind willen maken aan armoede, moeten wij namelijk ook een eind maken aan het dagelijks geweld waar armen onder te lijden hebben.

Een voorbeeld. Sushil en zijn vrouw Mariamma werkten in een steengroeve in Bangalore, India, toen zij werden benaderd om in een andere fabriek te komen werken, waarbij hun een voorschot van omgerekend enkele tientallen euro’s werd beloofd. Een gouden kans, zo leek het. De fabriekseigenaar bleek echter gewelddadig te zijn. Hij eiste dat ze voor hem bleven werken totdat ze de lening zouden hebben afbetaald. Maar hij betaalde amper genoeg om van te kunnen eten, laat staan om de lening af te kunnen betalen. Sushil en Mariamma zaten vast in slavernij.

Toen hun kinderen ziek werden, probeerden ze samen te vluchten. De eigenaar spoorde hen echter op. Sushil werd aan een boom vastgebonden en bruut in elkaar geslagen. Mariamma werd door de eigenaar en zijn zoon verkracht. Het was de eerste van vele keren, en ze was niet de enige.

Het verhaal wordt nog bizarder. Bij een volgende vluchtpoging van enkele andere slaven gijzelde de eigenaar drie mannen uit hun dorp van herkomst. Hij liet publiekelijk bekendmaken dat hij de mannen vasthield en martelde totdat de gevluchte slaven zouden terugkomen. Blijkbaar had hij totaal geen angst voor arrestatie door de politie.

Bliksem

We kijken terug op 65 jaar Nederlandse ontwikkelingssamenwerking. We kijken terug op paters, protestanten en humanisten die verzuilde hulp aanboden aan arme mensen met onbekende ziektes. We zien overheden, donoren, hulp- en ontwikkelingsorganisaties die veel werk verzetten, steeds meer samenwerken en steeds beter meetbare resultaten boeken. En toch: bovenstaand verhaal is waargebeurd, en helaas zeer recentelijk. Wat zien we dan over het hoofd?

Het verhaal van Sushil en Mariamma staat niet op zichzelf. Wereldwijd worden er volgens de Global Slavery Index van de Walk Free Foundation 29,8 miljoen slaven gehouden. Dit is meer dan ooit in de wereldgeschiedenis. En de eigenaren proberen hun misdaden nauwelijks te verhullen. Want al is slavernij in bijvoorbeeld India verboden, het rechtssysteem komt niet op voor de armsten die in de val worden gelokt. De kans dat daders door de bliksem getroffen worden is groter dan dat zij zullen worden berecht.

Moderne slavernij is slechts één voorbeeld van de kwetsbaarheid van de armsten. Bij International Justice Mission zien we in de bijna twintig plaatsen waar wij werken dat de plaag van geweld zich ook uit in bijvoorbeeld verkrachtingen van kinderen, mensenhandel, illegale landonteigening of politiegeweld. Misdaden die de kwetsbare armen doelbewust nog meer in de ellende storten.

Kwaadwillenden kunnen door een gebroken rechtssysteem doen en laten wat zij willen. Zij weten namelijk dat niemand het voor de armen opneemt. Corrupte politieagenten, openbaar aanklagers die onvoldoende middelen bezitten om hun werk effectief te doen, rechters die niet of nauwelijks zijn getraind: het maakt de armsten vogelvrij. De situatie is voor hen zo schrijnend dat zij vaak geen bescherming bij politie en het rechtssysteem zoeken, maar vanwege de corruptie er eerder van wegvluchten.

Oorzaak

Het is onmogelijk een eind aan ar-
moede te maken als we geen eind maken aan de plaag van dagelijks geweld in ontwikkelingslanden. Het is een plaag die niet alleen het
gevolg, maar ook een gedeeltelijke oorzaak van armoede is. Ontwik-
kelingswerk is belangrijk en vitaal, en gelukkig vaak positief levensveranderend. Maar ontwikkelingswerk kan de plaag van geweld niet stoppen, noch het remmend effect ervan op ontwikkeling. Het is de hoogste tijd dat we ons verder bewust worden van het feit dat iedereen recht heeft op veiligheid en op een rechtssysteem dat beschermt tegen geweld. Voor de miljarden kinderen, vrouwen en mannen die dagelijks onder deze plaag te lijden hebben, is het versterken van rechtssystemen een kans om uit armoede te klimmen.

De auteur is directeur van de christelijke mensenrechtenorganisatie International Justice Mission Nederland. Dit artikel is een bewerking van haar bijdrage in het vandaag gepresenteerde boek ”Hoe nu verder? 65 jaar Nederlandse ontwikkelingssamenwerking”, waarin veertig vooraanstaande experts uit de Nederlandse ontwikkelingswereld hun visie op de toekomst van ontwikkelingssamenwerking geven.