Begint bij Barawe de victorie? De verovering van de stad op al-Shabaab wordt in ieder geval gezien als een groot succes. Barawe was het zenuwcentrum van de terreurbeweging, die al vele jaren een bloedige strijd voert voor de invoering van de sharia in het Oost-Afrikaanse land. De organisatie stuurde vanuit de stad niet alleen de strijd aan, maar verdiende er ook veel geld: vanuit de havens exporteerde ze voor zo’n 19 miljoen euro per jaar aan houtskool.

Voor het eerst in 23 jaar keerde Barawe maandag terug onder het gezag van de officiële regering. Zes jaar zwaaide al-Shabaab er de scepter. Geen wonder dat de troepen van de Afrikaanse Unie en het Somalische leger in een euforische stemming verkeerden. In een persverklaring jubelde vredesmissie Amison zelf van de verovering van het „laatste bolwerk van al-Shabaab.”

Inwoners van de stad onthaalden de strijders van de Afrikaanse Unie en de Somalische regering al met even groot enthousiasme. „Ze gingen de straat op, klapten en juichten”, zegt journaliste Robyn Kriel telefonisch vanuit de stad. Kriel reist voor de Zuid-Afrikaanse tv-zender eNCA embedded mee met Amison, de missie van de Afrikaanse Unie in Somalië, en maakte de verovering van dichtbij mee.

In de ochtend was er volgens Kriel sprake van een felle strijd, maar de inname verliep vervolgens vlot. Veel strijders van al-Shabaab bleken al gevlucht. De officiële gouverneur van de regio danste dezelfde middag al vrolijk met de stadskinderen om de overwinning te vieren.

De inname van de stad is niet de eerste slag voor al-Shabaab. Een maand geleden doodden Amerikaanse troepen in een gerichte aanval al de leider, Ahmed Abdi Godane. De groep lijkt sindsdien het toneel van wanorde te zijn. Analisten wijzen erop dat al-Shabaab verder is verzwakt door de desertie van strijders. Zo zou een deel van hen volgens de in de VS wonende Somalische journalist Hassan M. Abukar zijn over­gelopen naar IS in Irak en Syrië. Anderen zouden zijn gedeserteerd vanwege een amnestie­regeling van de Somalische regering.

Toch lijkt eveneens duidelijk dat al-Shabaab nog niet van het toneel is verdwenen. Want Barawe mag zijn ingenomen, de meeste strijders van al-Shabaab zijn niet gedood of gevangen­genomen. De vraag is waar zij zijn heen gevlucht. De groep controleert nog altijd grote delen van het land. Volgens Kriel rekenen de veiligheidsdiensten ermee dat in Barawe veel buitenlandse strijders actief waren die op het platteland niet zouden kunnen aarden.

Een belangrijke factor is de steun voor al-Shabaab onder de bevolking. Ook in Barawe bleek maandag niet iedereen in de algehele vreugde te delen. Zo sprak Kriel een man die onomwonden zei dat hij het vertrek van al-Shabaab betreurde. „Hij vertelde me dat hij juist een islamitische staat wil, met strikte handhaving van de sharia”, zegt Kriel.

Het ligt voor de hand om te ver­onderstellen dat hij niet de enige is die er zo over denkt. Een veelgehoord geluid is dat al-Shabaab tenminste orde op zaken stelde en een deugdelijk bestuur invoerde. Dat kan van het officiële gezag vaak niet gezegd worden.

Wat ook kan meespelen, is angst voor represailles. „We gaan weg, maar komen terug”, zouden strijders van al-Shabaab hebben gedreigd. Wie met het nieuwe gezag heulde, kon op onthoofding rekenen.

Ook Abukar wijst erop dat al-Shabaab in Somalië onder de bevolking nog altijd handen op elkaar krijgt door te ageren tegen de regering, de aanwezigheid van buitenlandse troepen en het ontbreken van de sharia.

Hij begrijpt de scepsis over de veronderstelling dat de regering in Barawe een stevig gezag zal weten te vestigen. De analist 
acht het zelfs „waarschijnlijk” 
dat al-Shabaab juist vanwege 
het ontbreken daarvan de stad weer in handen zal krijgen. „Ik ben bovendien bang dat de militanten de toevoerwegen naar Barawe zullen afsluiten. Ze controleren het platteland”, zegt hij.

De angst in Barawe is intussen dat al-Shabaab strijders in de stad heeft achtergelaten om aanslagen te plegen. In een poging hen op te sporen, gingen strijders van de Afrikaanse Unie en het Somalische leger maandag en dinsdag „van deur tot deur, op zoek naar wapens en explosieven”, zegt Kriel.

Wil Barawe uit handen van al-Shabaab blijven, dan zal er volgens Abukar een grote troepen­macht van de Afrikaanse Unie moeten achterblijven. „En als al-Shabaab verder verdeeld raakt, zal het ook verder verzwakken en daarom misschien niet meer in staat zijn Barawe te veroveren.”

Al-Shabaab lijkt momenteel stuurloos, maar de vraag is ook 
of de beweging zich nog wil toeleggen op het controleren van 
gebieden. Met terreuracties kunnen de terroristen de samenleving nog altijd diepgaand ontwrichten, ook buiten Somalië. De beweging is ook actief in Kenia, waar het achter de aanslagen zat van een jaar geleden op het winkel­centrum Westgate in Nairobi. De onlangs gedode leider Godane bewerkte in 2009 een alliantie met al-Qaida, waarmee de focus werd verbreed.