Er zou eigenlijk iets moeten zijn voor mensen die niet geloven, maar wel een gemeenschap zoeken. Met die gedachte liepen Marco Wilbrink en het echtpaar Eric en Mirjam Jansen vorig jaar al een tijdje rond. En toen was daar opeens The Sunday Assembly in Londen, die een wereldwijde hype aan het worden was. „Kunnen we ons daar niet bij aansluiten, dachten we. Wat zij daar deden, wilden wij ook: een radicaal inclusieve gemeenschap zonder religieuze dogma’s. Wel was The Sunday Assembly wat uitbundiger dan wij in gedachten hadden.”

Om de proef op de som te nemen togen de Jansens naar Londen. Hier woonden ze een congres voor potentiële The Sunday Assemblyafdelingen bij. Het was even wennen aan de hoge dosis ‘blijheid’, maar de formule overtuigde wel. En dus werd terug in Apeldoorn de eerste Nederlandse Sunday Assembly gesticht.

De grote drijfveer is het leven vieren, zeggen de initiatiefnemers. „Met vieren bedoelen we niet dat alles maar een feestje moet zijn, maar dat we het leven omarmen en er inhoud aan geven. Wat houdt ons als mensen bezig? Wat maakt ons leven goed? En vooral: wat verbindt ons? En we sluiten niemand uit. Ook gelovigen niet, juist niet. Praten over wat het leven ons te bieden heeft kan met elk mens, ongeacht zijn overtuiging.”

Het label atheïstenkerk acht het drietal dan ook „wat ongelukkig. Het bekt lekker, maar we zijn feitelijk geen kerk en ook niet allemaal atheïst. Wij houden het voorlopig op de term gemeenschap.”

Beter leven

De eerste dienst van The Sunday Assembly Apeldoorn heeft zondag plaats in creatief café Klein Berlijn. Dan is tevens de internationale lancering van 31 andere vestigingen, waaronder drie in Nederland (zie kader). De grond in Apeldoorn lijkt vruchtbaar. „We verwachten tussen de vijftig en de honderd bezoekers. Maar onze ambities zijn groter. Het zou leuk zijn als het bij wijze van spreken helemaal uit de hand zou lopen.”

Het draaiboek bestaat uit onder meer zang, een welkomstwoord en een toespraak van een „inspirerende gastspreker.” „Het is een structuur die kerkgangers grotendeels zullen herkennen. Hetzelfde geldt voor de inzameling, om de kosten te dekken, en de koffie met iets lekkers na afloop. Vooral die koffieontmoeting is essentieel. Daar kan iedereen vrij bewegen, elkaar leren kennen, vragen stellen. We overwegen ook gespreksgroepen op te zetten die een langere periode op één thema inzoomen.”

De slogan van The Sunday Assembly luidt ”live better, help often, wonder more”. De Nederlandse afdelingen hebben dat vertaald in ”leef beter, help vaak, verwonder meer”. Het ”help vaak” komt tot uiting in het uitvoeren van vrijwillige projecten in de stad, zoals een middag schoonmaken in een speeltuin.

Wat is ”beter leven” volgens de oprichters? „Daar hebben we geen regels voor. Dat willen we samen ontdekken. Praten en ervaringen uitwisselen bieden inzichten en stimulansen voor een beter leven. Dat er geen regels zijn betekent overigens niet dat het los zand is. We zijn heel bewust bezig met wat we doen.”

Rijp

Zowel het echtpaar Jansen als Wilbrink is thuis in levensbeschouwelijke thematiek. De Jansens hadden een levensbeschouwelijke boekwinkel, en Wilbrink was lang humanistisch geestelijk verzorger. „Daarnaast zijn we altijd in de weer geweest met kleine, informele groepjes waarin we levenszaken bespraken. Het is geweldig dat die gewoonte nu uitmondt in iets groots als The Sunday Assembly.”

Meeliften op een internationale beweging heeft zo z’n voordelen. „Je hoeft niet steeds het wiel opnieuw uit te vinden. Er is een beproefde formule, waar we na verloop van tijd onze eigen weg in kunnen vinden. En dat we zondagochtend tegelijk met Sunday Assembly’s in New York en Melbourne samenkomen geeft een kick.”

De vraag werpt zich op of dit soort initiatieven zich op grote schaal gaat wortelen in de samenleving. „Daar zijn wij van overtuigd, anders deden we dit niet. De tijd is rijp: na het individualisme zie je dat mensen elkaar weer opzoeken. Wij liften mee op die herwaardering van de gemeenschap. En dat is niet ter vervanging van de kerk. Wij willen geen tegenstroming zijn. De kerk en The Sunday Assembly kunnen naast elkaar bestaan.”

www.sundayassembly.com

www.sundayassembly-apeldoorn.nl

‘Atheïstenkerk’ strijkt neer op de Veluwe

The Sunday Assembly werd in januari 2013 opgericht door twee Londense comedians. De eerste diensten waren een onverwacht succes: honderden mensen stroomden toe. De opzet lijkt door onderdelen zoals zang, stilte, toespraak en collecte sterk op die van christelijke diensten. De gemeenschap groeit hard en beslaat inmiddels vier continenten.

Zondag openen wereldwijd 32 nieuwe Sunday Assembly’s, wat het huidige aantal van 28 verdubbelt. Duitsland krijgt de eerste ‘atheïstenkerk’, in Berlijn. In Nederland komen behalve in Apeldoorn vestigingen in Amsterdam, Rotterdam en Utrecht. Een niet aan The Sunday Assembly gelieerd, maar wel vergelijkbaar initiatief is Amsterdam Church for Atheists.