Bush denkt voor dit programma de komende vijf jaar slechts 1 miljard dollar per jaar extra nodig te hebben. „In de afgelopen dertig jaar heeft geen mens nog een voet op een andere planeet gezet of zich verder in de ruimte gewaagd dan 621 kilometer, zowat de afstand tussen Washington en Boston. Het is tijd voor Amerika om de volgende stap te nemen”, zei Bush.

De spaceshuttle wordt binnen zes jaar aan de grond gezet en de Verenigde Staten trekken zich tegen 2010 terug uit het internationale ruimtestation (ISS). Dat levert jaarlijks zo’n 5 miljard dollar op. De NASA heeft nu een budget van zo’n 15 miljard per jaar. Het vrijgekomen en het extra geld moet de NASA investeren in het opzetten van peperdure langetermijnprojecten zoals de bemande Mars-landing. Na de door Bush becijferde vijf jaar komt het duurste deel van het programma.

De Democratische senator en voormalige Shuttle-astronaut Bill Nelson betwijfelde of het extra miljard per jaar voldoende is. „Daarmee raak je niet op de maan tegen 2014”, zei Nelson. Maandag bleek uit een opiniepeiling dat iets meer dan de helft van de Amerikaanse bevolking het geld liever naar onderwijs en gezondheidszorg ziet gaan.

Veel wetenschappers vinden dat er beter in het gebruik van robots in de ruimte kan geïnvesteerd worden dan in astronauten. Bush was het daar niet mee eens. „De menselijke drang naar kennis kan zelfs niet door de meest levendige foto’s of de nauwkeurigste berekeningen bevredigd worden. We moeten zelf kunnen onderzoeken en voelen”, aldus de president.

Bush’ vader had tijdens zijn presidentschap ook al een plan om Amerikanen op Mars te zetten. Het Congres zag daar weinig in, vooral vanwege de astronomische kosten: aan het plan van George Bush sr. hing een prijskaartje van 400 tot 500 miljard dollar. De plannen van Bush jr. zijn ambitieuzer. In het plan van zijn vader was geen sprake van een permanente basis op de maan.

In 2008 sturen de Amerikanen robots naar de maan, onder meer om voorraden aan te leggen voor de astronauten die ergens tussen 2015 en 2020 volgen om de basis te construeren. Een landing op Mars volgt op zijn vroegst tien jaar later. Om opnieuw naar de maan te vliegen, moet de NASA een nieuw ruimtevaartuig bouwen.

De basis op de maan is bedoeld als springplank voor verdere verkenning van de ruimte. Op de maan is helium-3 aanwezig, dat in theorie gebruikt kan worden als raketbrandstof. Ook is er vermoedelijk water. Daar kan onder meer zuurstof aan worden onttrokken.

Volgens het Nederlandse nationaal instituut voor ruimteonderzoek SRON is een reis naar Mars voor astronauten niet zonder gevaren. Ruimtevaarders kunnen te maken krijgen met straling, virussen, psychologische problemen en voedseltekorten. Dat zei R. de Groot van SRON woensdag.

Een retourtje Mars duurt naar schatting tussen de anderhalf en twee jaar. Het immuunsysteem van astronauten die zo lang in de ruimte verblijven, krijgt een forse knauw. Hoewel het ruimteveer bacterievrij wordt gemaakt, blijft de kans aanwezig dat een ruimtevaarder bijvoorbeeld een verkoudheid oploopt. De Groot: „Met een verzwakt immuunsysteem kun je door een klein virus erg ziek worden.”

Een ander gevaar is de straling van de zon. „Je kunt de astronauten hier wel tegen beschermen, maar dat kan alleen met zware en dure onderdelen. Dat brengt weer allerlei moeilijkheden voor de lancering van het ruimteveer met zich mee.”

Bovendien is de psychische belasting van de astronauten een groot vraagteken. Mars-reizigers zijn geheel op zichzelf aangewezen.

„Ze hoeven niet op hulp te rekenen”, aldus De Groot. „Het gevoel dat je ergens bent waar niemand je kan helpen, heeft volgens mij grote invloed op je psychische gesteldheid.”

Eenmaal op Mars aangekomen, na ongeveer zes maanden, bouwen de astronauten een soort woonkeet. De Groot omschrijft het als een basisstationnetje waar een aantal mensen kan wonen. Overdag zullen de ruimtevaarders onder meer biologisch en geologisch onderzoek uitvoeren. ’s Avonds brengen ze door in de kleine woning.

Op den duur raakt het voedsel op, aldus De Groot. Het is onmogelijk om voor twee jaar voldoende eten en drinken mee te nemen, dus de astronauten moeten zelf voedsel gaan verbouwen. Probleem is wel dat er momenteel nog geen systemen bestaan waarmee afvalstoffen als bijvoorbeeld zweet worden omgezet in eten of drinken.

De Groot verwacht dat de eerste missie naar Mars pas over vijftien tot dertig jaar zal plaatsvinden. De kosten lopen in de vele miljarden euro’s. Harde wetenschappelijke argumenten om naar de rode planeet te gaan, zijn er niet, aldus De Groot. Het is veel goedkoper om robots te sturen, die vrijwel hetzelfde werk kunnen doen als mensen. Wel betekent het ruimteproject van de Verenigde Staten een stimulans voor de economie. Het levert veel werk op.