De scholen zijn weer begonnen. Na een periode waarin ouders intensief hebben kunnen optrekken met hun kind, geven ze nu weer voor een groot deel van de dag hun opvoedingsverantwoordelijkheid over aan leraren. Dat is nogal wat! Samenwerking is daarom cruciaal.

Door een deel van de opvoeding aan de school uit handen te geven, stellen ouders een groot vertrouwen in leraren. Omdat ouders en school samen de verantwoordelijkheid voor de opvoeding van het kind willen dragen, is een optimale samenwerking belangrijk. Tegenwoordig wordt dat ouderbetrokkenheid genoemd. Een aantal punten is van belang.

Eerstverantwoordelijke

1. Laat het niet aan de school over. Als ouder blijf je de eerstverantwoordelijke. Je mag ervan uitgaan dat een christelijke school echt aandacht heeft voor je kind en zeker ook voor de godsdienstige opvoeding. Dat blijft niet beperkt tot de Bijbelvertelling. Leerkrachten horen in het contact met het kind hoe het kind omgaat met de boodschap van de Bijbel, en welke vragen het kind heeft.

Ouders zullen op hun beurt ook iets merken. Het is niet vanzelfsprekend dat ouders en leerkrachten met elkaar praten over wat zij thuis en op school op dit gebied zien en horen. In de bekende tienminutengesprekken komt het vaak niet eens ter sprake. Het is goed als ouders en school het initiatief daarin niet bij de ander laten liggen. Stap zelf op de ander af.

Op het voortgezet onderwijs is het gesprek over opvoeding nog minder vanzelfsprekend. Praten ouders met docenten over hun jongen of meisje? Komt bijvoorbeeld aan de orde in hoeverre de puber nog weerstand biedt als er via WhatsApp een seksfilmpje wordt verstuurd? Het is belangrijk dat ouders contact zoeken met de leerkracht of mentor over dingen die betrekking hebben op onderwijs uit de Bijbel of gewetensvorming. Wacht niet met persoonlijk contact met de mentor of docent tot er over een paar maanden een avond of gesprek is.

Deskundig

2. Ouders zijn deskundig. Een kind is niet ‘los verkrijgbaar’. Met het kind komt de ouder altijd de klas in. De ouder kijkt eigenlijk altijd over de schouder van het kind mee. Een kind is met een onverbrekelijke band verbonden aan zijn ouders. Ouders hebben bovendien de meeste kennis van het kind. Zij zijn ervaringsdeskundigen. Zij weten het beste wat voor kind je als leerkracht voor je krijgt. Ze weten vaak ook het beste welke benadering er bij een kind goed werkt.

Het persoonlijk contact met ouders is daarom onmisbaar. Een huisbezoek bij alle ouders geeft een schat aan informatie over het kind en zijn gezin. Het kost natuurlijk veel tijd. Lukt dat niet? Neem dan als doel om in de eerste weken in elk geval met de ouders van alle kinderen van de klas een keer persoonlijk contact gehad te hebben.

Als school moet je niet wachten tot het tienminutengesprek. Daarin is veel te weinig tijd om echt dingen te delen. Zorg in het persoonlijke contact ook dat je echt luistert naar de ouder. Dan kom je het meeste te weten. Voor het voortgezet onderwijs geldt dat net zo goed. De mentor speelt daarin een belangrijke rol. Om zijn mentorklas te kennen, heeft hij informatie van de ouders nodig.

Samenwerking

3. Samenwerking rond leren werkt. Het is mooi als er ouders in de school zijn die bij het overblijven de kinderen onder hun hoede nemen. Het is nodig dat ouders participeren in een bestuur of commissies. Uit onderzoek blijkt echter dat dit weinig of geen effect heeft op het leren en de ontwikkeling van kinderen. Wat wel een positief effect heeft, is als ouders betrokken zijn op het leren van hun kind. Daarom is de samenwerking rond het leren en de opvoeding het belangrijkste aspect van ouderbetrokkenheid.

Hoe geef je de samenwerking goed vorm als school? Een informatieavond aan het begin van het schooljaar is een heel goede start. Dan kan er echt contact zijn tussen de leraren en ouders. De school kan direct duidelijk maken hoe belangrijk de betrokkenheid van ouders is bij het leren. Leraren kunnen duidelijk maken wat ze van ouders verwachten.

Dat is voor elk vak overigens verschillend. Het positieve effect van ouderbetrokkenheid geldt namelijk niet voor alle vakken. Voor taal en lezen is het erg belangrijk. Voor kinderen in de onderbouw is bijvoorbeeld thuis voorgelezen worden van groot belang. In groep 3 geldt dat voor interactief samen lezen.

Bij een vak als rekenen in de bovenbouw kan de betrokkenheid van ouders een negatief effect hebben. Het is niet handig wanneer ouders op de manier waarop zij het hebben geleerd gaan uitleggen hoe je een staartdeling uitrekent. Interesse tonen is echter ook al een belangrijk en effectief aspect van ouderbetrokkenheid.

Dierbaar

4. Kritische betrokkenheid. Volgens onderzoek zijn ouders kritischer geworden. Ze zijn assertiever. Dit kan lastig zijn voor leraren om mee om te gaan. Kritische betrokkenheid van ouders heeft echter in het algemeen te maken met hun emotionele betrokkenheid. In je kind word je als ouder geraakt in wat het meest dierbaar is.

Het is goed om de kritiek van ouders tegen die achtergrond te zien. Wanneer een leraar de ouders van het kind kent en begrip toont, is samenwerken eenvoudiger. In deze tijd van passend onderwijs is dit extra belangrijk. Ouders die zorgen hebben om hun kind zitten vaak in een acceptatieproces. Ontkenning, boosheid en verdriet hoort daarbij. Dit vraagt een luisterend oor en begrip. Uiteraard moeten ouders ook hun grenzen in acht nemen. Leerkrachten en docenten zijn de onderwijsdeskundigen. Als ouder dien je daar respect voor hebben.

Laat school en ouders elkaar erkennen in hun eigen positie. De ouders zijn de eindverantwoordelijken en ervaringsdeskundigen. Leerkrachten en docenten zijn de onderwijsdeskundigen. Zo samenwerkend ben je sterk.

De auteurs zijn respectievelijk voorzitter en lid van de werkgroep ouderbetrokkenheid en opvoeding van Driestar educatief.