Duitse kerkhistoricus Besier: Kerkelijk verzet tegen DDR-regime vaak overdreven
Het protestants kerkelijk verzet in de voormalige DDR tegen het communistisch regime was lang zo groot niet als vaak wordt voorgesteld. Dat stelde kerkhistoricus Gerhard Besier vrijdag tijdens een congres in het Duitse Schwäbisch-Gmünd (Baden-Württemberg).
Besier, die in de jaren negentig bekendheid kreeg door zijn driedelige werk ”Der SED-Staat und die Kirchen” (1993-1995), nam deel aan een forumdiscussie tijdens het vierdaagse congres ”25 Jaar vreedzame revolutie”, georganiseerd door de Duitse protestantse nieuwsdienst Idea. Het is dit jaar 25 jaar geleden dat de Berlijnse Muur viel (9 november 1989).
De Duitse kerkhistoricus merkte op dat het onderzoek voor zijn boek hem destijds heeft geschokt. „Het beeld dat de kerk in de DDR van zichzelf had geschapen –arm, sterk, gelovig, vol verzet– is bij het bestuderen van de dossiers behoorlijk in stukken gevallen”, tekende Idea vrijdag uit zijn mond op.
Toch besloot hij de dossiers openbaar te maken, aldus Besier, om zo het publieke debat over het kerkelijk leven in de DDR aan te wakkeren.
Liberale theologie
Gudrun Lindner, voormalig synodepresidente van de Saksische landskerk, merkte op dat er na de val van de Muur te snel geprobeerd is de geschiedenis van de kerk ten tijde van de DDR te beschrijven. „We hebben onszelf overvraagd toen we meenden dat we tussen 1990 en 1992 alles klaar moesten hebben. Onmogelijk.”
Lindner gaf verder aan dat van de 600 predikanten die de protestantse landskerk indertijd telde, naar schatting tussen de 2 en 3 procent met de Stasi, de geheime dienst, samenwerkte. Zij waarschuwde echter voor een „generaliserende veroordeling.”
Lindner maakte van 2003 tot 2009 deel uit van de raad van de Evangelische Kerk in Duitsland, het hoogste orgaan van de Duitse volkskerk. Tijdens de conferentie constateerde zij dat de „liberale theologie” na 1990 steeds sterker de overhand kreeg. Thema’s als feministische theologie en „gender-vraagstukken” had de kerk in de DDR niet gekend. Nog een verschil: „Wij waren gewend onszelf tegen de staat te verdedigen; niet onszelf te presenteren.”
De komende tijd wordt op tal van plaatsen in Duitsland stilgestaan bij de Val van de Muur – die Oost- en West-Duitsland weer herenigde. Het protestantse magazine Pro roept in haar editie van deze week lezers op herinneringen met de redactie te delen.
Lees ook:
Wiedervereinigung – die Kirchen glaubten nicht daran
Lees over kerkhistoricus Gerhard Besier meer in Digibron:
Historikerstreit lijkt op te laaien
Vreedzame revolutie 1989 had “protestants randje”
Wereldraad, doof aan het linkeroor
“Wereldraad moet theologie kiezen boven sociale ethiek”
Raiser en Castro waren favoriet in het Oostblok
Stasi had belangrijke figuren in Wereldraad
Bijbels smokkelen voor de Stasi
WvK: Onderzoek heeft politiek belang
