Birsen Başar, het nieuwe gezicht van autisme
„Moeite met aanrakingen, niet zelfstandig kunnen wonen, last hebben van geuren en geluiden, onhandigheid, eenzaamheid, onbegrip van familie en omgeving. Het is een hele waslijst.” Kernachtig vat Birsen Başar een aantal kenmerken van haar autisme samen.
De Bredase werd vorige maand benoemd tot ambassadeur van de Nederlandse Vereniging voor Autisme (NVA). „Ik weet niet waarom de NVA mij heeft uitgekozen. Dat zou je aan de vereniging kunnen vragen”, zegt ze. Wie Başars leven volgt via het viertal films dat al over haar leven is gemaakt, én met haar spreekt over haar missie, snapt de keuze van de NVA.
Birsen werd 28 jaar geleden geboren in een Nederlands gezin van Turkse komaf. Als kleuter is ze nog makkelijk, maar wanneer ze op de basisschool komt, wordt het leven voor haar „een oerwoud.” Vriendinnen krijgt ze niet, ze mist aansluiting bij haar leeftijdsgenoten en ze wordt gepest. Vaak blijft ze tot diep in de nacht wakker.
Dit patroon herhaalt zich in het middelbaar onderwijs. Ze probeert zich te richten op jongere meisjes, maar dat mislukt. Ook het contact met haar gezins- en familieleden verloopt uiterst moeizaam.
Als ze in havo 3 zit, verwijst een schoolarts haar naar de geestelijke gezondheidszorg. De riaggpsychiater noemt haar echter verwend. Daar borduren haar ouders op voort. Ze schamen zich voor het aparte gedrag van haar dochter. Birsen haalt de havo en gaat het hbo volgen. Pas op haar 21e volgt de diagnose: klassiek autisme.
Dit betekent een ommekeer in haar leven. Başar verdiept zich in de gedragsstoornis. Schrijft twee boeken erover: ”Ik wil niet meer onzichtbaar zijn”, dat ze aan haar idool, prinses Máxima, aanbiedt en ”De jungle van autisme”. Laat een aantal documentaires van haar leven maken. Houdt, naast haar deeltijdwerk als subsidiecontroleur bij de gemeente Breda, presentaties over haar leven. In Antwerpen rondt ze de hbo-studie voor autismespecialist af.
Başar wil het taboe op autisme doorbreken, met name in allochtone gemeenschappen. „Daar is veel schaamte en onkunde over autisme. Ik heb met veel allochtonen hierover gesproken, uit veertien landen, zowel moslim- als rooms-katholieke landen. In al die culturen heersen vooroordelen over autisme.”
Het nieuwe NVA-gezicht wil haar (ervarings)-deskundigheid als autismespecialist benutten. Voor april volgend jaar plande ze in vier Turkse provincies opnames voor een nieuwe film, over autisme daar. Die wil ze in Nederland, maar vooral in Turkije uitzenden, om het begrip over autisme te vergroten.
Haar grootste ideaal? „Een school in Turkije starten voor kinderen met autisme. Turken daar denken nog dat autisme altijd gepaard gaat met een verstandelijke handicap. Ik wil laten zien dat sommige kinderen met autisme toch diploma’s kunnen halen.”
