„Vanuit de gedachte dat gemeenschapsgeld goed moet worden besteed, meent de overheid de inhoud en zelfs de vorm van ons werk steeds sterker te moeten sturen.” Universiteiten krijgen steeds minder rechtstreeks vrij besteedbaar geld van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) en zijn vaker afhankelijk van subsidie van derden. „Hierbij heeft de subsidiegever vaak de regie”, aldus Kortmann. „Wie betaalt, bepaalt.”

Karl Dittrich, voorzitter van universiteitenvereniging VSNU, had het tijdens zijn toespraak bij de TU in Eindhoven over de verantwoordingsdrift. „Vrijwel alles is transparant, vrijwel alles wordt vastgelegd in afspraken. Méér lijkt mij niet nodig en zelfs onwenselijk en ik hoop van harte dat de overheid ons wil ondersteunen in het terugbrengen van de last van toezicht en verantwoording.”

Hans Clevers, president van wetenschapsorganisatie KNAW stelt dat met de grote invloed van het bedrijfsleven in de wetenschap, er geen rekening mee wordt gehouden dat de echte revolutionaire innovaties in universiteiten ontstaan, zonder invloed van buitenaf. Hij geeft tijdens zijn toespraak aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam de voorbeelden van het internet, Facebook en Google. Stuk voor stuk verdiensten van wetenschappers.

Staatssecretaris Sander Dekker (OCW) pleitte er in zijn toespraak aan de Universiteit Leiden, waar hij zelf ook gestudeerd heeft, dan weer voor dat er meer aandacht moet komen voor de maatschappelijke meerwaarde van wetenschap - verantwoording dus. Kennis wordt volgens Dekker pas kennis als die gedeeld wordt - met studenten, maatschappelijke organisaties en bedrijven bijvoorbeeld. Hij pleit ervoor dat academische vrijheid met maatschappelijke verantwoordelijkheid wordt gecombineerd.

Ook Hans de Boer, voorzitter van ondernemersorganisatie VNO-NCW benadrukte dat er rekenschap gegeven moet worden voor het geld dat naar de wetenschap gaat. „De maatschappij accepteert geen natuurlijke autoriteit meer en verwacht tegelijkertijd simpelweg meer rekenschap over de ruim 4 miljard euro aan onderzoeksmiddelen”, zei hij tijdens zijn toespraak aan de Vrije Universiteit in Amsterdam.

Opvallende uitspraken uit openingstoespraken

AMSTERDAM (ANP). Universiteiten vierden maandag de opening van het academisch jaar. Hieronder enkele opvallende citaten uit de diverse toespraken.

„De muis met het menselijke oor op zijn rug is symbool geworden van arrogantie.” Louise Fresco (voorzitter van de Raad van Bestuur van Wageningen UR). En: „Het lijkt makkelijker om het internet vol met ongefundeerde beschuldigingen te geloven dan geverifieerde wetenschap.”

„Je studententijd is een tijd in je leven waarin je kennis en vaardigheden op kan doen die je niet onmiddellijk nodig hebt. Je kan lezen wat je hartje begeert, je kan debatteren over de grote vragen des levens met je medestudenten en docenten. Dit zijn de jaren waarin je je intellectuele kapitaal verzamelt, niet voor je eerste baan maar voor een heel leven lang.” Louise Gunning, collegevoorzitter Universiteit van Amsterdam.

„Technology is cool! Yes indeed!”, Hans van Duijn, rector magnificus van de Technische Universiteit Eindhoven.

Rector magnificus Bas Kortmann van de Radboud Universiteit in Nijmegen hekelt de controlebezoeken aan wetenschappelijke opleidingen. „De visitatoren worden niet ervaren als ‘critical friends’ die bijdragen aan de verbetering van de kwaliteit van de opleiding, maar als agenten die op zoek zijn naar mogelijkheden om bekeuringen uit te delen.”

Voorzitter Hans Clevers van de wetenschapsorganisatie KNAW: „Wij Nederlanders zijn ongevoelig voor autoriteit en discussiëren met onze collega’s en leidinggevenden over alles. Niet goed voor een leger misschien, maar extreem nuttig in de wetenschap.”

„Het is soms schrijnend te constateren dat niet de prestaties, maar juist elk al dan niet vermeend gebrek aan kwaliteit gepaard gaat met grootscheepse media-aandacht, gevolgd door gedetailleerde politieke belangstelling en uiteindelijk de roep om meer toezicht en meer regels.” Karl Dittrich, voorzitter van universiteitenvereniging VSNU, in Eindhoven.

Clevers (KNAW) heeft vertrouwen in de toekomst. „Ik geloof er persoonlijk niet in dat kwesties rond wetenschappelijke integriteit een grote uitdaging gaan vormen voor de toekomst van de Nederlandse wetenschap.”