Schade Russische boycot is lastig te ramen
De boycot van land- en tuinbouwproducten uit westerse landen die Rusland vorige week instelde, betekent een forse schadepost voor het Nederlandse bedrijfsleven. Hoe groot die precies uitpakt, is vooralsnog onduidelijk. Het zou om miljarden euro’s gaan. De ondernemersorganisaties VNO-NCW, MKB-Nederland en LTO Nederland rekenen druk aan een betrouwbare inschatting van de totale schade. De tijd dringt, want morgen praten de lidstaten van de Europese Unie op hoog ambtelijk niveau over de gevolgen van de Russische boycot. Dan moet ook blijken of ondernemers uit de land- en tuinbouw en de transportsector een vergoeding tegemoet kunnen zien.
Hoeveel exporteert Nederland aan agrarische producten naar Rusland?
Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) hadden de goederen waarvoor het importverbod geldt –grofweg gaat het om verse en bewerkte groente, fruit, zuivel, vlees en vis– vorig jaar een waarde van 527 miljoen euro. Dat is 0,1 procent van de totale Nederlandse export in 2013 van 433 miljard euro. Van dit bedrag heeft de helft (257 miljoen euro) betrekking op zuivelproducten.
Dat lijkt nogal mee te vallen.
Schijn bedriegt. LTO becijferde de waarde van de export naar Rusland van alleen al groente en fruit vorige week op 500 tot 600 miljoen euro, terwijl het CBS het voor die categorie houdt op 139 miljoen euro. LTO-glastuinbouwvoorman Nico van Ruiten zegt dat de zogenoemde wederuitvoer veel groter is dan het CBS berekent. Groothandelaren brengen niet alleen in Nederland geteelde groente en fruit naar Rusland maar ook veel producten uit derde landen die eerst via onder meer de Rotterdamse haven zijn ingevoerd.
Er wordt ook gesproken over verschuivingen op de markten. Wat betekent dat?
Verse producten als groente en fruit zijn bederfelijk. Daarom moeten handelaren van wie de vrachtwagens aan de Russische grens zijn teruggestuurd, snel op zoek naar een alternatieve bestemming op korte afstand. In de praktijk is dat binnen de Europese Unie (EU). Daar kan gemakkelijk een overaanbod ontstaan. Al bij een klein overschot zullen de prijzen die afnemers bereid zijn te betalen, fors dalen. Vorige week zakten de prijzen die Nederlandse telers voor hun tomaten krijgen bijvoorbeeld in een paar dagen van 50 cent per kilo naar minder dan 10 cent. Op dat moment hield Rusland alleen nog maar de invoer uit Polen tegen, nu treft de Russische boycot voedsel uit de hele EU, de Verenigde Staten, Canada, Noorwegen en Australië.
Wat is het gevolg voor het inkomen van de tuinders?
Dat komt sterk onder druk te staan. LTO en ook het sociaaleconomisch onderzoeksinstituut LEI waarschuwen al voor dreigende faillissementen in de groente- en fruitsector, die het toch al moeilijk heeft. Het LEI raamt de totale waarde van de Nederlandse teelt van groente en fruit op ongeveer 2,5 miljard euro (2013). De prijsdalingen die zich momenteel voordoen, kunnen de tuinders op jaarbasis dus vele honderden miljoenen euro’s kosten.
Zulke sterke effecten doen zich voor bij verse producten die tegen dagprijzen worden verkocht. Hoe zit het met andere producten?
Voor producten die beter bewaard kunnen worden, zoals ingevroren vlees en zuivel (poeder, boter, kaas), hebben exporteurs enige tijd om alternatieve markten buiten de Europese Unie te zoeken. Zo kunnen ze wellicht toch een goede prijs ontvangen. Van nog te oogsten verse producten die op contract zijn verkocht, zoals bijvoorbeeld bij aardappelen vaak het geval is, liggen de prijzen voor de telers vooralsnog vast. Overigens importeerde Rusland al vóór de boycot geen consumptieaardappelen en varkensvlees uit de EU vanwege vermeende risico’s op de insleep van plantenziekten en Afrikaanse varkenspest.
Worden alleen boeren en tuinders gedupeerd door de Russische maatregel?
Nee. De voedingsmiddelenindustrie, exporteurs en transportbedrijven zullen ook schade lijden. ING heeft becijferd dat er mogelijk 10.000 banen op de tocht staan.
