Kraters in de weg tussen Donetsk en rampplek
DONETSK (ANP). 22 inslagen tekenen een van de checkpoints in de omgeving van de Oost-Oekraïense ‘rebellenhoofdstad’ Donetsk zaterdag. Mompelend maar met een zekere gretigheid laat een zwaarbewapende separatist, getooid met een bandana, de schade zien. Twee enorme gaten in het toch al gehavende asfalt van de weg. Ontwortelde bomen in de berm, kraters in het veld, stukken metaal van de afgeschoten projectielen.
Het geheel is het resultaat van een verrassingsaanval van het Oekraïense leger, eerder op de dag. Als door een wonder zijn er geen doden of gewonden bij gevallen.
Een paar kilometer verderop, bij een ander checkpoint, zijn de rebellen minder meegaand. Een ANP-verslaggever en -fotograaf in een tot persvoertuig omgedoopte taxi worden met wantrouwen bekeken. Paspoorten moeten worden afgegeven, samen met de ‘accreditatie’ (een soort tijdelijke vergunning om in het door de rebellen beheerste gebied te kunnen werken). In hun hoofdkwartier in Donetsk geven de pro-Russische strijders dit onontbeerlijke papiertje af; journalisten die er niet over beschikken, komen niet ver.
De mannen bekijken de documenten, smoezen wat en gaan over tot een ondervraging en een inspectie van de kofferbak, die vooral lijken bedoeld ter intimidatie en om te laten zien wie in Donetsk en omgeving de baas is.
„Heb je wapens bij je? Drugs? Materiaal waarmee je strijd zou kunnen voeren? Doen jullie zaken met de Verenigde Staten?” Als alle vragen ontkennend zijn beantwoord, worden de documenten teruggegeven en moet er snel worden doorgereden. Wegwezen.
Bij weer een ander checkpoint lijkt het tafereel zich te gaan herhalen, totdat er paniek uitbreekt. De rebellen beginnen te rennen en schreeuwen dat iedereen moet doorrijden. De waarschuwing voor een nieuwe aanval blijkt even later loos, de paniek ebt even snel weg als hij is ontstaan.
Journalisten van het ANP en van andere media hebben zaterdag, vanuit Donetsk, het gebied waar op 17 juli vlucht MH17 van Malaysia Airlines neerstortte niet bereikt. Op - hemelsbreed - enkele kilometers van de rampplek staat het veld op diverse plekken in brand en wordt stevig gevochten tussen de rebellen en het Oekraïense leger.
De chauffeurs die de journalisten rijden, vinden het veel te onveilig en willen niet verder. „Geen doorkomen aan.” Ze bellen onafgebroken met collega’s elders in het gebied, om verder te kunnen kijken dan ze op dat moment zelf kunnen. De dreunen van zwaar geschut blijven zaterdagmiddag vrijwel onafgebroken klinken. Telkens tekenen zich nieuwe rookpluimen af tegen de hemel.