„Dit is een overwinning voor de gematigden in onze beide landen”, zei president Musharraf. En India sprak van een „win-winsituatie.”

Het nieuws kwam naar buiten tijdens de laatste dag van de Saarc-bijeenkomst, de Zuid-Aziatische Organisatie voor Regionale Samenwerking. Het was een buitengewoon succesvolle sessie. De zeven aangesloten landen -India, Pakistan, Bangladesh Bhutan, Nepal, Sri Lanka en de Maldiven- sloten een akkoord over een vrije handelszone, Safta genaamd. Ook tekenden zij een overeenkomst die het terroristen in de regio veel moeilijker moet maken grenzen te overschrijden.

Het is vooral de ondertekening door Pakistan en de belofte van Pakistan om geen terroristische activiteiten gericht tegen India op Pakistaans grondgebied toe te staan, die India over de streep trok. In februari 2004 moeten de bilaterale besprekingen beginnen. Over alles, ook over het Kasjmirgebied waarover beide staten al sinds 1948 in conflict zijn. Hoe zij concreet van plan zijn deze kwestie op te lossen, wilden de leiders niet zeggen.

Ook in Kasjmir zelf is voorzichtig optimistisch gereageerd. De huidige premier van het Indiase deel van Kasjmir, moefti Faroek Omar, stelde blij te zijn met elke serieuze poging een eind te maken aan de huidige, onleefbare, situatie.

De voorstellen voor vredesbesprekingen zijn niet uit de lucht komen vallen. Al maanden troeven India en Pakistan elkaar af in het verzinnen van nieuwe maatregelen die het voor gewone Indiërs en Pakistanen eenvoudiger moeten maken goede buren te zijn. Er zijn gesprekken gaande over treinverkeer en een busverbinding tussen Pakistaans en Indiaas Kasjmir. Dat beide landen bereid zijn om de tafel te gaan zitten om daadwerkelijk een eind te maken aan het Kasjmir-conflict, komt echter als een verrassing. Een paar weken geleden was zelfs nog niet duidelijk of Vajpayee naar de Saarc-bijeenkomst zou komen. Daags voor zijn vertrek bulderde de Indiase premier nog dat zijn reis naar Islamabad „een laatste poging tot vriendschap” was. Het nieuws toont aan dat zowel in Delhi als in Islamabad een aantal vastgeroeste standpunten opzij is gezet.

Maar waarom juist nu? Voor beide mannen geldt: het is nu of nooit. Van de 79-jarige Vajpayee wordt gezegd dat hij bezig is zijn politieke erfenis te creëren. Hij heeft de steun van India. Vajpayee zal, naar het zich nu laat aanzien, de parlementsverkiezingen later dit jaar ruimschoots gaan winnen. Hij is India’s populairste politicus. Voorzover hij twijfels koesterde over de toekomst van zijn partij hebben de deelstaatverkiezingen van 1 december 2003 alle angst weggenomen. Zijn BJP behaalde een grote overwinning.

Daarnaast gaat het beter dan ooit met India. Het economische tij zit mee, en politiek speelt Delhi een steeds grotere rol in de wereld. Er is al een tijd sprake van plannen India een permanente plek te geven in de Veiligheidsraad van de VN. Tot dusver kon Pakistan elke poging hiertoe torpederen. Maar aan de onderhandelingstafel zitten twee ongelijke partijen, want met Pakistan gaat het economisch slecht. De militaire uitgaven voor de beveiliging van de Line-of-Control, de grens in Kasjmir, zijn niet langer op te brengen.

Pervez Musharraf, de president van Pakistan, heeft de vredesbesprekingen nodig om zijn imago en het beeld van Pakistan in het buitenland op te vijzelen. Musharraf wil geen leider van een militaire dictatuur zijn, maar een modern staatsman die zijn volk vrede, veiligheid en economische voorspoed brengt. Dat extremisten kort geleden tot twee maal toe een poging deden hem te vermoorden, heeft hem waarschijnlijk doen inzien dat hij niet langer loyaal hoeft te zijn aan de strijders voor een onafhankelijk Kasjmir en een anti-westers regime in Afghanistan. Musharraf kan nu tevreden zijn. Zelfs indien een derde poging om hem het leven te benemen zou lukken, rijdt de vredestrein gewoon door.

De meeste Indiërs zullen niet veel merken van de veranderende situatie. De gemiddelde Pakistaan zal echter blij zijn met deze stap op weg naar normalisatie. Het stoort veel Pakistanen dat wat zij beschouwen als solidariteit met hun onderdrukte geloofsgenoten aan de andere kant van de grens, door de rest van de wereld wordt beschouwd als steun aan „islamitisch extremisme.”

Voor de bewoners van het gebied waar het allemaal om gaat, is het uitzicht op vrede wellicht het meest verwarrend. Veel strijders moeten hun droom, een eigen staat, definitief opgeven. Een onafhankelijk Kasjmir zit er niet in. En ook het referendum onder leiding van de VN zal vermoedelijk niet plaatshebben.