Een van de uitdagingen van de komende jaren is de wereldvoedselproductie. Zal er genoeg eten zijn om alle monden op deze aarde te voeden? Sommige experts vinden dat je moet inzetten op grootschalige landbouw. Andere zeggen dat je kleinschalige initiatieven niet moet vergeten. Tot laatstgenoemde groep behoort Rob Roggema, lector ontwerp voor stedelijke landbouw aan Hogeschool Van Hall Larenstein.

„Voedsel in de winkel is voor de armsten te duur en ook worden de afstanden tussen de landbouwgebieden en de steden steeds groter”, betoogt de lector van de hogeschool in Leeuwarden. „Je kunt de keten verkorten door meer lokaal te produceren, ook omdat steeds meer mensen in de stad wonen.”

Op reis door Brazilië leerde hij via een vriend de favela (sloppenwijk) Pavao Pavaozinho in Rio de Janeiro kennen. „We deden er mee aan een workshop jiujitsu, drie uur per dag, met de kinderen erbij – erg leuk. Maar toen we naar huis gingen vroeg ik me af: Wat kunnen we nog meer voor deze mensen doen? Elke maand een zak rijst sturen is natuurlijk een optie, maar als ze zelf hun voedsel verbouwen, is dat veel beter.”

Roggema maakte een ontwerp van een systeem waarbij je voedsel verbouwt op basis van visteelt. „Je vangt regenwater op in tanks op het dak. In die tanks zitten vissen. Hun poep is voedsel voor de planten.” Vanuit de tanks gaat water met de visuitwerpselen door buizen naar het groentebed. Dat is een container met plantjes en substraatkorrels die het water goed vasthouden. De planten voeden zich met het water uit de buizen en het afval dat daaruit voortkomt, wordt teruggepompt naar de tanks met de vissen. Die hebben daarmee weer te eten. Het is dus een circulair systeem.

De minister van Sport van de deelstaat Rio de Janeiro, met een grote interesse voor milieu- en sociale zaken, bleek geïnteresseerd in het idee en is bereid een proefproject uit eigen zak te financieren. Wijkbewoner Rafael Lezinho vond het een leuk idee en stelt het dak van zijn huis beschikbaar.

Roggema: „Toen heb ik mijn collega’s in Nederland gevraagd of studenten het ontwerp konden uitwerken. Twee studenten hebben een handleiding geschreven met plaatjes van wat je nodig hebt en die is in het Portugees vertaald.”

In augustus reist Roggema met de twee studenten naar Rio om de eerste daktuin aan te leggen. „Als dit werkt, kunnen we hopelijk de hele favela aan een daktuin helpen.”

Maar wie denkt dat landbouw in de stad alleen voor de armen is, heeft het mis. „Dit soort dingen kun je doen met arme en met rijke mensen”, zegt Roggema. In Nederland hebben mensen misschien andere beweegredenen om zelf hun voedsel te verbouwen, bijvoorbeeld biologisch willen telen. Dat doen velen natuurlijk al in hun volkstuin. Roggema: „Maar het idee is om dat op een hoger schaalniveau te tillen. Je gaat als het ware die stadslandbouwgebieden met elkaar verbinden tot een netwerk waarin mensen elkaars water en afval gebruiken. En doordat mensen samenwerken, is zo’n netwerk ook een sociaal bindmiddel.”