Budding speelt Bach en Bastiaans in Gorinchem
Hij was de eerste die in Nederland een programma met alleen werken van Johann Sebastian Bach speelde: organist van de Haarlemse Bavokerk Johannes Gijsbertus Bastiaans (1812-1875). Terwijl veel collega’s om hem heen karakterstukken en transcripties op de lessenaar zetten, greep Bastiaans naar het meer serieuze werk: preludiums, fuga’s, sonates, koraalvoorspelen. Zijn eigen composities laten daarvan de sporen zien.
Bastiaans werd bekend als componist van melodieën als ”De Heer is mijn Herder” en ”Ontwaak gij die slaapt”. Minder bekend is de klassieke, op Bach en Mendelssohn geënte componist: deze Bastiaans komt naar voren op de dubbel-cd die Gerben Budding heeft opgenomen in de Grote Kerk van Gorinchem. Budding presenteert de dubbel-cd met grotendeels nooit eerder opgenomen orgelmuziek vrijdagavond tijdens een concert in deze kerk.
Als vaste bespeler van het Bätz/Witteorgel voelt Budding zich verplicht aan Bastiaans, zegt hij. „Je vraagt je op een gegeven moment af: blijf ik tot in lengte van jaren op een Bätz/Witteorgel alleen de sonates van Mendelssohn spelen? Die zijn natuurlijk prachtig, maar er is meer. Dan toch maar eens richting Bastiaans. Op het orgel in Gorinchem komt zijn werk uitstekend tot z’n recht. Bastiaans had goede contacten met Witte op orgelbouwgebied. We weten dat de orgels van Witte zijn belangstelling hadden, en dat zijn klankideaal meer daarnaar neigt dan naar het Müllerorgel van de Bavokerk, waar hij organist was.”
Budding onderstreept dat Bastiaans een belangrijke rol speelde in de Nederlandse muziekgeschiedenis. „Hij was bezig met de kerktoonsoorten, wat voor die tijd nogal uitzonderlijk was. Hij was een groot Bachbewonderaar, richtte ook een Bachvereniging op. Veel invloeden van het contrapunt vind je in zijn werk terug. Zo schreef hij degelijke fuga’s en hield hij zich bezig met dubbelfuga’s. Neem zijn Symfonie in D, een stevige compositie die een halfuur duurt. Bastiaans volgde lessen bij de Duitse componist Mendelssohn en bleef met hem z’n verdere leven in contact staan. Hij stuurde werk naar Mendelssohn op en kreeg het met correcties terug.”
Op de dubbel-cd, die uitkomt bij de jonge muziekuitgever Landgoed Gerianna in Werkendam, staan de vijf grote orgelsonates van Bastiaans, afgewisseld met vrije werken. Tijdens het concert volgende week vertolkt Budding ook een gedeeltelijke kopie van een Bachprogramma dat Bastiaans ooit bracht in de Westerkerk in Amsterdam. Budding: „Aardig is een opmerking van een recensent uit die tijd dat Bastiaans Bach niet legato speelt, maar „gearticuleerd.” Ook het feit dat hij in z’n eigen fuga’s soms puntjes boven de noten schrijft, geeft dat aan. Ik denk dus dat hij niet alleen maar op de romantische legatomanier speelde.”
