Voor cursusdocent Hanna Rijken, die de leiding heeft, gaat met de summerschool een grote wens in vervulling. „Ik droomde ervan dat er in het cursusaanbod van de Universiteit Utrecht ook een summerschool zou komen rond kerk­muziek, en dan met name over het nieuwe Liedboek, dat in mei vorig jaar is verschenen. Er bestaat onder predikanten en kerkmusici grote behoefte om daarin thuis te raken.”

De dirigente, die tevens theoloog is en aan de Protestantse Theologische Universiteit werkt aan een dissertatie over de Engelse ”choral evensong” in Nederland, wil in de eerste kerkmuzieksummerschool een „hoog theologisch gehalte” combineren met praktische ervaringen. „Ik ervaar het als een roeping om een verbinding te leggen tussen de theologie enerzijds en de liturgie en kerkmuziek anderzijds. Ik ben ervan overtuigd dat muziek een heel belangrijke pijler is van een kerkelijke gemeenschap.”

Voor de week schreven zich veertien mensen in: twee studenten, twee cantors en tien PKN-predikanten. Zij volgden van maandag tot vandaag in Utrecht een programma van lezingen, vespers, rondleidingen en concerten.

Canon

Deze donderdagochtend begint vanwege de warmte in de tuin van het universiteitsgebouw aan de Drift. Rekken en strekken, inzingoefeningen, de canon ”Jubilate Deo” bij Psalm 66: de mannen en vrouwen zijn enthousiast.

Even later vertelt Rijken over de Engelse hymns in het nieuwste Liedboek. „De oudkerkelijke Latijnse hymnen werden in de 16e eeuw door iemand als Luther in het Duits overgezet. In Engeland ligt er echter aanvankelijk een grote nadruk op de metrische psalmen, vooral als de puriteinen het rond 1640 voor het zeggen hebben. Pas aan het eind van de 17e eeuw en met de Oxford Movement in de 19e eeuw komt er in de anglicaanse liturgie ruimte voor de hymns waar Engeland nu, onder andere vanwege het BBC-programma ”Songs of Praise”, beroemd om is.”

Zonder moeite zingen de cursisten mee: van de vertaling van het oudkerkelijke ”Aeterne rerum conditor” en Luthers ”Kom Schepper God” tot een vierstemmige zetting van ”O Praise ye the Lord”.

’s Middags in de Domkerk laat domcantor Remco de Graas de groep in de noordbeuk ervaren hoe het is om in een kathedrale ruimte te zingen. Alle soorten psalmen komen langs. Psalm 32 in de versie van Psalmen voor Nu gaat moeizaam. Of zo’n psalm zondags in de dom klinkt? De Graas: „De kerkenraad heeft gastvrijheid en toeganke­lijkheid als speerpunt. Daar hoort ook het experiment met het kerklied bij. Ja, zo’n psalm zingen we hier.”

Even later klinkt het opwekkingslied ”Create in me a clean heart”, begeleid op de vleugel. „Zo’n bewerking zullen we hier niet snel zingen, die past niet bij de kerkmuzikale iden­titeit van de gemeente”, aldus De Graas. Andere stijlen zijn wel bruikbaar: de Engelse ”chant”-vorm, antifonen, de psalmodie van de kloosters, zelfs lastige zogenoemde octo­tonische muziek. Een swingende Psalm 92 met muziek van Rolf Schweizer gaat met een kleine groep in de noordbeuk nog wel. „Maar dat wordt met 300 mensen lastig”, aldus de domcantor.

Enthousiasme

Ds. R. M. den Hertog (60) –„Ik ben een kleinzoon van ds. R. Kok”– is predikant in Vianen. Hij is een liefhebber van kerkmuziek en van een verzorgde liturgie en vindt de studieweek „ontzettend leuk.” Sinds 1 januari wordt in Vianen het nieuwe Liedboek gebruikt. Met organist Reitze Smits en cantor Rienk Bakker heeft de gemeente gekwalificeerde musici in huis. Maar dan nog vraagt de invoering van een nieuwe bundel de nodige wijsheid, aldus de predikant. „Voor de ene groep is het te veel gevraagd. De andere houdt van populaire melodieën. Mijn droom is dat het nieuwe Liedboek een brug gaat vormen tussen de verschillende stromingen.”

De summerschool geeft hem nieuwe inspiratie. „Dit is enorm verrijkend. Je krijgt zin om de uitdaging aan te gaan. Eerder deze week ging het erover hoe je de gemeente enthousiast krijgt voor nieuwe liederen. Het antwoord: door zelf enthousiast te zijn. Dat neem ik mee: ik wil meer enthousiasme uitstralen.”