Een van de oudste Nederlandse versies van pimpampet is in Terschuur in een bijzondere uitvoering te zien. Ronald Bakker, samensteller van de tentoonstelling: „Dat spel komt uit Duitsland, waar het Denk Fix heette. De eerste Nederlandse editie werd ”Zegt het meteen!” genoemd, later veranderde dat in Denk Fiks.

Uiteindelijk is het pimpampet geworden, de naam die spellen­fabrikant Jumbo in de jaren veertig van de vorige eeuw introduceerde. Op de Denk Fiksdoos in een van de vitrines staat heel opmerkelijk op één zijde van het deksel de oorspronkelijke Duitse naam.”

Bikkelspel

„Met vriendjes en vriendinnetjes pimpampetten, met familie of vrienden monopoly spelen of met opa en oma een potje Rummikub, gezellig is het altijd”, zegt Bakker. Het idee voor de expositie kreeg hij twee jaar geleden. „Voor de uitbreiding van de speelgoed­afdeling van ons museum hebben we toen 300 verhuisdozen uitgezocht, waaronder nogal wat met gezelschapsspellen. Jammer dat we ze niet allemaal konden tentoonstellen. Er waren veel te leuke spullen bij om die maar in het depot te laten liggen.”

De tentoonstelling is ”100 jaar gezelschapsspellen” genoemd. Bakker: „Wat we hebben uitgestald, komt uit de afgelopen eeuw, maar ook daarvoor waren er spellen. Het bikkelspel, waarvan een metalen versie is te zien, is eeuwen oud, nog van voor het begin van de jaartelling. Het was heel eenvoudig te maken, een balletje en kootjes van geslachte schapen en het spel was er.”

Gehandicapte kinderen

Het is Bakker opgevallen dat veel spellen al heel lang bestaan. „Wij tonen oude versies, maar ze worden ook steeds weer in een nieuw jasje op de markt gebracht. Scrabble had een wat suffig imago, dankzij Wordfeud, de variant voor de mobieltjes, is het nieuw leven ingeblazen en ook bij jongeren weer populair. Ons monopolyspel heeft briefjes van 1 en 5 gulden, dat is andere koek dan de 50.000 euro in het huidige spel.”

Een van de jongste objecten van de expositie is ook een monopoly­spel: ”Arnhem 2015”, een speciale lokale uitvoering waarmee de plaatselijke rotaryclub in Arnhem in 2002 geld inzamelde voor de opvang van gehandicapte kinderen in Zuid-Afrika.

„Charles B. Darrow, een werkloze verwarmingsmonteur uit de Verenigde Staten, was in de jaren dertig de ontwerper van monopoly”, vertelt Bakker. „De bedelarmband van zijn vrouw gebruikte hij voor de pionnen. Daarom bevatten de traditionele monopolyversies strijkijzertjes en vingerhoedjes.

Spellenproducent Parker Brothers zag er niets in. Met hulp van een bevriende drukker liet Darrow zelf 5000 spellen maken, die razendsnel werden verkocht. Een jaar later toonde Parker Brothers toch interesse. Charles B. Darrow stierf als multimiljonair.”

Kwartetten zijn er in diverse thema’s: steden, dieren, sporten, sprookjes. Sommige spellen zijn educatief: Electro met vragen en antwoorden, en een veilig-verkeerspel.

Sjoelbak

Wie de vitrines heeft bekeken, kan daarna zelf ganzenborden, dammen, mens-erger-je-nieten of domino spelen. De spellen liggen uitnodigend klaar op de tafels in de expositieruimte. Voor degenen niet precies weten hoe er gespeeld moet worden, heeft Bakker de spelregels erbij gelegd. „Vooral de XXL-sjoelbak is erg in trek. Die hebben we speciaal voor de expositie gemaakt. Vijf meter lang en met schijven met een doorsnede van 10 centimeter.”

Het Oude Ambachten & Speelgoed 
Museum, Rijksweg 87 in Terschuur is van dinsdag tot en met zaterdag geopend van 10.00 tot 17.00 uur, op maandag gesloten.