Vriendschap is een onderwerp waar veel vragen over leven. Waarom is het belangrijk, wat maakt dat een vriendschap goed is en hoe onderhoud je haar? Graag geef ik zeven tips die naar ik hoop zicht geven op het wezen van vriendschap.

Tip 1: Geef relaties prioriteit. Een belangrijke tekst voor het Bijbels verstaan van relaties is Genesis 2:18-25. Hoewel het in dit gedeelte specifiek gaat over de relatie tussen man en vrouw, spreekt het ons ook over Gods perspectief op relaties in het algemeen. De Heere is het Die in de hof van Eden iets niet goed (Hebreeuws: „tov”) vindt: de mens is alleen. Hij heeft geen gelijke, die tegenover hem staat. De mens heeft een relatie met de Heere, maar Die is Geest en staat bovendien boven hem. De mens heeft een taak in zijn relatie met de natuur, maar de dieren staan onder hem. Zij kunnen hem maar gedeeltelijk tot steun zijn. De gegeven taak vervangt deze leegte ook niet. Daarom neemt de Heere in Zijn barmhartigheid Zelf het initiatief om een gelijke aan de mens te geven, die tegenover hem kan staan. Omdat de Heere zelf het niet goed vindt als de mens alleen is, kunnen relaties ook voor de christen geen bijzaak zijn. Ze verdienen prioriteit.

Tip 2: Blijf niet steken in de veiligheid van conventionele relaties. Conventionele relaties zijn relaties waarin we weinig van ons innerlijk hoeven laten zien. Er zijn sociale regels, over hoe we ons moeten gedragen. Als student of in de kerkbank gedraag je je ‘zoals het hoort’. In je familiekring gedraag je je zoals je geleerd is om met elkaar om te gaan. Je weet wat je wel of niet kunt zeggen. Of over welk onderwerp je wel of niet kunt praten met elkaar. Relaties die door de conventie worden gekleurd zijn aan de ene kant veilig. Maar als zij het hoofddeel van je relaties uitmaken, kun je je toch wat eenzaam blijven voelen. Bepaalde gedachten, gevoelens, acties of twijfels blijven onbesproken omdat dat ‘niet hoort’ en niemand dat doet. Zoek ook relaties waarin er wel ruimte is om dit alles kwijt te kunnen.

Doelrelatie

Tip 3: Ga niet alleen doelrelaties aan. Doelrelaties heb je met mensen met wie je samenwerkt voor een doel. Die relaties kunnen veel voor je betekenen, maar ze zijn afhankelijk van het doel waarvoor je samenwerkt en worden vaak weer ontbonden op het moment dat het gezamenlijke doel wegvalt. Bijvoorbeeld het Nederlands elftal heeft op dit moment zo’n functionele relatie. Je kunt samen in een team sporten terwijl je maar een van je teamgenoten je vriend noemt. Hetzelfde geldt voor de relaties die je hebt omdat je in dezelfde studiegroep of hetzelfde dispuut zit.

Tip 4: Wees in je vriendschap-
(pen) toenemend eerlijk – ook over je schaduwkanten. Een vriendschap ontstaat omdat ze wederzijds tegemoetkomt aan onze persoonlijke behoefte. Ze heeft als kenmerk dat ze een vrijwillige relatie is. Familieleden heb je niet gekozen – verenigingsleden ook niet. Je kunt dan ook niet eisen dat je met iedereen vriendschap hebt, ook al ga je wel vriendelijk met elkaar om. Een vriendschapsrelatie ontstaat omdat je sympathie voelt voor elkaar. Er is zo veel begrip dat je je vrij voelt om je meningen, gevoelens, ervaringen, hobby’s te delen. Schaamte kan ons daarin wel remmen, waardoor de vriendschap oppervlakkig en onveilig blijft.

Tip 5: Leef mee met je vriend(in), zonder te (ver)oordelen. Vriendschap is een geweldige oefening om verschillen te respecteren. Stel vooral vragen, als je je vriend(in) niet begrijpt. En luister. Wees ook geen vleier, maar als je je vriend(in) op iets moet wijzen, dat in jouw ogen niet zuiver is of waardoor hij of zij zichzelf tekortdoet, doe het dan zorgvuldig. „Wonden door iemand die liefheeft zijn tekens van trouw, maar overvloedig zijn de kussen van een hater”, zegt de Spreukendichter (27:6 HSV).

Delen

Tip 6: Betrek de ander bij je leven. Onze vriendschappen blijven oppervlakkig als we te weinig van onszelf delen. Vooral voor een introvert persoon is dit iets om op te letten. Die wacht soms te lang om te delen tot hij gevraagd wordt naar zijn ervaringen of gedachten. En voor de extravert dat hij te vluchtig van de een naar de ander oversteekt. Onze relaties blijven ook oppervlakkig als we te weinig durven vragen. Job vraagt aan zijn vrienden: „Ontferm je over mij, ontferm je over mij, jullie, mijn vrienden!” (Job 19:21 HSV). En de vrouw die haar verloren penning terugvindt „roept haar vriendinnen en buurvrouwen bijeen en zegt: Wees blij met mij, want ik heb de penning gevonden die ik verloren had.” (Lukas 15:9).

Tip 7: Gebed. Waarom zouden we ons geven in vriendschappen? Het past bij ons. We zijn ervoor gemaakt. We doen onszelf tekort als we ons verliezen aan oppervlakkigheid. De vriendschap van en voor de christen kan bovendien de liefde van God de wereld indragen. En dat is wellicht de allerdiepste motivatie.

De auteur is als docent werkzaam aan Hogeschool De Vijverberg te Ede en voert een eigen psychologische praktijk. Dit artikel is een bewerking van de lezing die zij gisteren hield op de zomerconferentie van studentenvereniging CSFR.