Minister Schippers heeft begin juni aan de Tweede Kamer laten weten dat niet elke zwangere vrouw de niet-invasieve prenatale test (NIPT) krijgt aangeboden. De NIPT, in de volksmond ook wel de bloedtest genoemd, wordt onder meer gebruikt om het syndroom van Down op te sporen bij een ongeboren kind.

Kern van Schippers’ reactie is dat ontwikkelingen in de medische wetenschap en technologie snel gaan, maar dat niet alles wat kan ook door de overheid moet worden aangeboden. Op dit moment ziet ze geen reden om de genoemde NIPT, maar ook andere preconceptionele (voor de zwangerschap) of prenatale (gedurende de zwangerschap) screeningen aan iedereen aan te bieden.

Schippers geeft als reden onder meer de problematische kanten van het ”meer weten”: voor een zwangere (en haar partner) zijn uitkomsten van onderzoek moeilijk te hanteren. Vaak plaatsen de uitkomsten hen voor belastende keuzes. Er bestaat een risico dat er verkeerde en/of niet volledige informatie wordt gegeven. En soms kan juist alle extra informatie ertoe leiden dat er meer schade wordt aangericht dan dat er sprake is van keuzemogelijkheden.

Kwestie van tijd

Een pas op de plaats is meer dan terecht vanuit het oogpunt van zorg voor het leven. De beschermwaardigheid van het leven zal door al het screeningsaanbod bedreigd worden.

Tegelijk is de brief van minister Schippers zorgelijk vanwege het vele ”nog niet” dat gemeld wordt. Mijn verwachting is dat veel een kwestie van tijd is.

De minister stelt principieel dat de overheid moet waarborgen dat elke mogelijke uitkomst van een individuele keuze een plaats heeft in de samenleving. Persoonlijke keuzes moeten worden gerespecteerd.

We weten inmiddels dat het daarbij in ons land vooral gaat om de persoonlijke keuzes van de zwangere. Het belang van de foetus wordt nog wel genoemd in de afweging, maar het ongeboren kind heeft geen stem. Naar zijn keuzes wordt niet gevraagd.

Langs de weg van medische techniek wordt de (mogelijke) kwaliteit van zijn bestaan gewogen en een (vernietigend) oordeel geveld.

Risico

De minister staat in haar brief ook stil bij preconceptionele dragerschapsscreening. Bij deze screening is er nog geen sprake van een zwangerschap. Aanstaande ouders kunnen laten testen of ze genetisch drager zijn van de meest voorkomende erfelijke ziekten met een beperkte levensverwachting. Het screeningsaanbod blijft voorlopig beperkt voor mensen met een hoog risico op het doorgeven van erfelijke aandoeningen.

Maar ook hierbij is waakzaamheid geboden. Een van de handelingsopties die tegenwoordig worden toegepast is embryoselectie, waarbij een einde wordt gemaakt aan pril menselijk leven waarbij de ziektegenen worden geconstateerd.

Revolutie

Het jaar 2015 zal een belangrijk jaar worden als minister Schippers een advies van de Gezondheidsraad ontvangt over de hele prenatale screeningsketen. De abortusdiscussie van de jaren tachtig in de vorige eeuw ligt achter ons, maar is geen gepasseerd station.

Van de huidige praktijk, namelijk dat een op de zes zwangerschappen eindigt in een abortus, en dat bij 1000 van de meer dan 30.000 abortussen prenataal onderzoek de aanleiding is, zijn mensen overigens slecht op de hoogte. Dat blijkt uit onderzoek dat de NPV op dit moment doet. Ondertussen zijn er nieuwe discussies over screeningsaanbod gestart.

Een onzichtbare revolutie voltrekt zich in ons land. Zorg voor het leven en beschermwaardigheid van het leven zijn actueler dan ooit!

De auteur is directeur van de Nederlandse Patiënten Vereniging (NPV).