De hevigste gevechten vonden plaats in Baquba, ongeveer 60 kilometer van Bagdad. Het leger heeft daar een front opgebouwd en zou de extremisten hebben teruggedrongen met hulp van plaatselijke stammen. In de gevechten zouden zeker 50 mensen het leven hebben gelaten.

De onverwacht snelle opmars van de soennitische extremisten brengt ze steeds dichterbij de sjiitische meerderheid die in Bagdad en in het zuiden woont.

ISIS-woordvoerder Abu Mohammed al-Adnani zei dat de soennitische groep nog een oude rekening te vereffenen heeft met de sjiitische regering van Nouri al-Maliki. Al-Adnani dreigde ook de zuidelijke steden Karbala en Najaf in te zullen nemen. Daar staan twee van de heiligste gebouwen binnen de sjiitische islam.

De afgelopen dagen nam ISIS verschillende Iraakse steden in. Zondag begon het terreurnetwerk met de belegering van Mosul, de dagen erna werden Tikrit en Baiji ingenomen. ISIS is een afsplitsing van Al-Qaida.

Geen noodtoestand

Het Iraakse parlement heeft premier Nouri al-Maliki donderdagmiddag geen toestemming gegeven de noodtoestand af te kondigen. Er waren niet genoeg parlementsleden aanwezig voor een geldige stemming. Het parlement stemt op een later moment nog eens. Al-Maliki wilde meer macht in de provincie Nineveh, waar ISIS de macht heeft overgenomen.

Tikrit

Het Iraakse leger heeft de stad Tikrit, circa 150 kilometer ten noorden van Bagdad, inmiddels weer onder controle. Dit meldden Iraakse media donderdag.

De herovering van Tikrit ging gepaard met gevechten waarbij bijna 20 rebellen zouden zijn omgekomen. Tikrit was ooit de thuisbasis van dictator Saddam Hussein die uit een soennitische stam voortkwam.

Iran steunt Irak

Iran heeft aangeboden Irak bij te staan in de ‘strijd tegen terrorisme’. Dat deed de Iraanse minister van buitenlandse zaken Mohammad Javad Zarif in een telefoongesprek met zijn Iraakse ambtgenoot, meldt de Iraanse staatstelevisie. Irak worstelt met een offensief van ISIS.

Iran, een sjiitisch bolwerk, heeft hechte banden opgebouwd met de naoorlogse Iraakse regering.

Timmermans

Minister van Buitenlandse Zaken Frans Timmermans noemt de ontwikkelingen in Irak „buitengewoon zorgelijk”. Maar volgens Timmermans mag nu niet de verwachting ontstaan dat de internationale gemeenschap moet ingrijpen. De problemen moeten door Irak zelf worden opgelost, zei Timmermans tegen BNR. Wel kan de internationale gemeenschap druk uitoefenen om te zorgen dat Irak zijn verantwoordelijkheid neemt.

Hulp VS

De Verenigde Staten gaan Irak hulp leveren om de opstand van extremistische rebellen een halt toe te roepen. Dat heeft het Witte huis woensdag bekendgemaakt. Medewerkers willen niet zeggen om wat voor steun het gaat.

Een woordvoerster van het ministerie van buitenlandse zaken zei dat de VS naar verwachting steun gaan verlenen aan Irak. Zij weigerde te zeggen om wat voor hulp het gaat. De Amerikaanse krijgsmacht heeft al raketten, tanks, gevechtsvliegtuigen en munitie aan Irak geleverd.

In de VS was veel kritiek op de Iraakse premier Nouri Al-Maliki. Meerdere politieke hoogwaardigheidsbekleders hekelden de gebrekkige reactie van de regeringsleider op de soennitische opstand. „Hij is overduidelijk geen goede premier geweest”, aldus de Republikeinse senator Bob Corker. „Hij heeft zich niet ingezet voor de soennitische bevolking, waardoor deze ontvankelijk is geworden voor samenwerking met Al-Qaida.”

De VS hebben hun zorgen uitgesproken over de veiligheidssituatie in Irak en manen al-Maliki actie te ondernemen.

NAVO ziet geen rol

NAVO-chef Anders Fogh Rasmussen ziet geen rol voor de NAVO in Irak, ook niet nadat extremisten tientallen Turken hebben ontvoerd. Hij zei dat donderdagmiddag tijdens een conferentie in Madrid.

Rasmussen veroordeelde het geweld in het land en eiste dat de Turken worden vrijgelaten. „Niets kan deze criminele daad rechtvaardigen. Ik zie geen rol voor de NAVO in Irak maar we volgen de situatie natuurlijk nauwgezet en dringen bij de betrokken partijen aan te stoppen met geweld.”