Commentaar: Antisemitisme lijkt opnieuw kans te krijgen ongestoord te groeien
Weerzinwekkend. Dat zijn de uitspraken die Jean-Marie Le Pen, oprichter van het Front National (FN), begin deze week deed over de Joden. Sprekend over Joodse kunstenaars die zich keren tegen het FN zei Le Pen: „Volgende keer doen we ze in de oven.” Eenmaal geconfronteerd met heftige kritiek verklaarde de rechtse politicus dat hij deze woorden niet letterlijk had bedoeld, maar in overdrachtelijke zin. Strikt genomen is dat ook mogelijk. Dan betekent de uitspraak in het Frans zoiets als: „De volgende keer betalen we ze met gelijke munt.”
Dat kan nog geloofwaardig klinken als het zou gaan om iemand met een schoon blazoen. Iedereen die, net als Le Pen, politiek actief is, weet dat je goed moet oppassen met wat je zegt. Uitspraken die voor tweeërlei uitleg vatbaar zijn, moet je vermijden. Dat geldt zeker als iets associaties oproept met de vernietigingsovens van de Holocaust. Voor een ervaren politicus als Le Pen is dit dus ronduit een flauw excuus.
Bovendien is het ongeloofwaardig. Le Pen heeft in de achterliggende veertig jaar meer dan eens getoond antisemitische uitspraken niet te schuwen. Hij is daarvoor ook verschillende malen veroordeeld. Hij deinsde er bijvoorbeeld niet voor terug om de Holocaust „een detail in de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog” te noemen. Zijn opmerkingen van de achterliggende dagen staan dus niet op zichzelf.
Wat Le Pen heeft gezegd, is onthutsend. Wie veertig jaar geleden had beweerd dat zulke taal zou komen uit de mond van een vooraanstand Frans politicus, zou vast en zeker niet voor vol zijn aangezien. Dergelijke taal leek onwaarschijnlijk na de dramatische gebeurtenissen van de Tweede Wereldoorlog. De mensheid, zeker in het vrije Westen, had immers wel geleerd welke verschrikkelijke gevolgen dergelijke woorden van een volksmenner teweeg konden brengen. Dat zou niet meer (mogen) gebeuren.
Inmiddels gebeurt het. Natuurlijk kan men zeggen dat de 84-jarige politicus zijn beste tijd heeft gehad en daarom alleen al nauwelijks serieus genomen moet worden. Dat is te simpel. Le Pen en zijn partij hebben een aanzienlijke aanhang. Weliswaar heeft zijn dochter nu de leiding in handen, maar haar bejaarde vader blaast zijn partijtje nog geducht mee. En hij heeft zijn bewonderraars.
Ook al heeft dochter en partijleider Marine Le Pen afstand genomen van de uitspraken van haar vader, ze blijft hem gedogen als lid van het FN. Gelet op de ernst van de uitspraken zou niet alleen een scherpe veroordeling voor de hand liggen, maar een royement een logisch vervolg zijn. Kennelijk zijn haar de Joden zo’n breuk niet waard. Ook de bevriende PVV-leider Wilders hield zich tamelijk gedeisd. Weliswaar noemde hij de uitspraken walgelijk, maar hij stuurde geen afscheidsbrief aan het FN.
En de Franse samenleving? Die ging over tot de orde van de dag. Alsof er niets was gebeurd. Er waren geen protesten. Dat is minstens zo verontrustend. Antisemitisme kan zich kennelijk weer ongestoord ontwikkelen. Gebeurde dit een eeuw geleden ook niet bij de opkomst van de Jodenhaat? Eerst de dwazen, toen de volksmenners en toen de massa? Gaat de geschiedenis zich herhalen?
