De ramingen van het dodental als gevolg van de aardbeving in Iran zijn inmiddels fors opgelopen. In plaats van over enige duizenden gaat het nu over tienduizenden mensen. Niet alleen de middelgrote stad Bam is verwoest, ook in de dorpen eromheen zijn veel slachtoffers gevallen.Van het menselijk leed dat deze aardbeving teweeggebracht heeft, kunnen wij ons geen voorstelling maken. Niet alleen omdat wij in Nederland nooit met dergelijke aardbevingen geconfronteerd worden, maar ook omdat ons comfortabele bestaan toch al ver afstaat van de levensomstandigheden daar.

Nu is Iran vanwege de olie niet echt een arm land, maar de prioriteiten van de machthebbers hebben nooit bij het welzijn en de veiligheid van de bevolking gelegen. Dat was onder de sjah het geval en dat was ook zo onder de radicale ayatollahs die daarna aan het bewind kwamen.

Door hogere eisen te stellen aan de constructie van bouwwerken is het instortingsgevaar bij aardbevingen aanzienlijk te beperken. Maar daar was ook bij de gebouwen van meer recente datum in het getroffen zuidoosten van Iran geen sprake van.

De vele historische bouwwerken zijn uiteraard een verhaal apart. Ook wat dat betreft is de schade onnoemelijk groot en eigenlijk onherstelbaar. Hoewel het overgrote deel van de Nederlanders en ook zij die veel belang stellen in cultuur en historie tot vrijdag wellicht nooit van de stad gehoord hadden, geldt (of misschien moeten we zeggen gold) Bam als een onderdeel van het werelderfgoed.

De vraag is ook wat het effect van deze ramp zal zijn op de internationale verhoudingen en op de binnenlandse situatie in Iran. Rampen kunnen immers solidariserend werken. Oude tegenstellingen verliezen dan hun scherpte. Tussen Turkije en Griekenland bestond een eeuwenoude vijandschap. De orthodoxe Grieken werden vele jaren overheerst door de islamitische Turken en nog steeds beschouwen ze hen als de bezetters van het oude Constantinopel, het Rome van de oosters-orthodoxe kerken. Nog in 1996 kwam het bijna tot een oorlog tussen beide landen over een verlaten eilandje in de Egeïsche Zee. Toen echter vier jaar geleden beide landen kort na elkaar door een aardbeving werden getroffen en over en weer hulp geboden werd, leidde dat tot een duidelijke verbetering van de onderlinge relaties.

Thans zien we dat Iran graag gebruikmaakt van de westerse hulpverlening. Ook van Amerika, hoewel beide landen al bijna 25 jaar geen diplomatieke relaties onderhouden. Volgens de Amerikanen behoort Iran tot de ”as van het kwaad” en de Iraanse machthebbers beschouwen de VS als de ”grote satan”. Wellicht dat de hulpverlening leidt tot een dooi in de relaties. Zeker ook met het oog op de omvangrijke groep sjiieten in het aangrenzende Irak heeft Amerika belang bij een betere verstandhouding met Teheran.

Daarnaast zou de ramp de kritiek vanuit de bevolking op de machthebbers kunnen versterken. Hervormingsgezinde en meer fundamentalistisch georiënteerde krachten betwisten elkaar de macht in het land. Maar welk effect de ramp van vorige week in dit opzicht zal hebben, is helemaal moeilijk te voorspellen.