Het lijkt een bizarre vergelijking, maar als het gaat over automatisering (ICT) klopt die volgens VVD-Tweede Kamerlid Ton Elias wel. Het werd zelfs vaak gebruikt in de hoorzittingen die zijn commissie de afgelopen weken hield namens de Tweede Kamer. Doel is erachter te komen waarom het vaak misloopt met ICT-projecten en hoe het beter moet. Want hoewel het een onzichtbaar onderwerp is, wordt door het falende ICT-beleid elk jaar miljarden euro’s aan belastinggeld verspild.

Hoeveel is niet duidelijk, want de overheid komt niet over de brug met een totaaloverzicht aan projecten, beheer en onderhoud. Schattingen van deskundigen lopen op tot 4 á 5 miljard euro per jaar. Behalve experts kwamen ook bestuurders, politici en oud-ministers op gesprek.

„We zijn ervan geschrokken. De rode draad die we ontdekten in ons vooronderzoek werden bevestigd in de gesprekken”, zei Elias donderdag. „Het viel niet mee, niets. Dat projecten mislopen, is niet één schuldige aan te wrijven maar komt door vele partijen die steeds dezelfde fout maken.” Volgens hem hebben opdrachtgevers vaak niet-realistische verwachtingen en gaan bedrijven daarmee aan de slag, na een ondoorzichtige aanbestedingsprocedure. En ook al lopen projecten mis, de overheid betaalt als suikeroom toch wel, zo bleek.

Maar een minister moet vaker ‘nee’ durven zeggen tegen wensen van de Tweede Kamer als die niet uitvoerbaar zijn. Met die boodschap kwam ook oud-verkeersminister Camiel Eurlings, die donderdag als laatste aan de tand werd gevoeld, over de tunnels in de A73. Dat project liep vast op de complexe technologie om de tunnel veilig te maken, die telkens werd veranderd.

De commissie komt in het najaar met haar eindrapport. Al eerder kwam een ICT-werkgroep in de Kamer met aanbevelingen maar toen werd er geen gevolg aan gegeven. Elias verwacht dat het nu wel gaat lukken. Verder zaten Manon Fokke (PvdA), Hanke Bruins Slot (CDA), Paul Ulenbelt (SP) en Paul van Meenen (D66) in de commissie.