Vijf vragen over derivaten
DEN HAAG (ANP). Derivaten zijn in een slecht daglicht komen te staan doordat verschillende instellingen en bedrijven er door in moeilijkheden zijn geraakt. Het financiële klachteninstituut Kifid krijgt nu een rol als geschillencommissie tussen banken en mkb-ondernemers die problemen hebben met de derivaten die ze bij hun bank hebben afgenomen. Vijf vragen over derivaten.
- Wat is een derivaat?
Een derivaat is een afgeleid financieel product. De waarde ervan is afgeleid van iets anders, bijvoorbeeld de aandelenkoers of de rentestand. Een aandeel is geen derivaat, maar een optie op dat aandeel dus wel.
- Welke soorten derivaten bestaan er?
Er zijn veel soorten derivaten, zoals opties, futures, forwards en renteswaps. Bij opties kan de koper er binnen een vaststaande termijn voor kiezen een bepaalde onderliggende waarde tegen een vastgestelde prijs te kopen of verkopen. Een swap is een soort weddenschap, waarbij je zegt: als de rente na een bepaalde tijd hoger dan 2 procent is, dan betaal ik jou. Als de rente lager is, dan betaal jij mij. Zo kun je risico’s nemen, maar ook risico’s afdekken. Futures en forwards zijn koopovereenkomsten in de toekomst.
- Wie sluiten er derivaten af?
In principe kan iedereen derivaten afsluiten. Banken, pensioenfondsen, verzekeraars, of bedrijven die leningen aangaan. Op de beurs zijn ook veel particulieren die in opties handelen. Een derivaat is dan ook niet nieuw. Tijdens de 17e-eeuwse tulpenmanie bestonden er al opties op de prijs van tulpen.
- Hoe komt het dat derivaten de laatste tijd zo omstreden zijn?
Derivaten zijn bedoeld om risico’s te verkleinen. Er kunnen risico’s mee worden gekocht of verkocht. In de praktijk worden ze vaak gebruikt om te speculeren op een gebeurtenis die al dan niet zal plaatsvinden. Ondernemers kunnen in de problemen komen als de financiering onder een renteswap tussentijds verandert of eindigt. Is op het moment van tussentijdse beëindiging de marktrente lager dan de afgesproken swaprente, dan brengt dat voor de klant kosten met zich mee.
- Wordt er goed toezicht gehouden op de risico’s van derivaten?
Dat verschilt per sector. Bij banken en pensioenfondsen bestaat er een goed toezicht, bijvoorbeeld doordat de dekkingsgraad in de gaten wordt gehouden. Voor andere instellingen is dit minder goed geregeld. Bij private bedrijven is financieel toezicht vrijwel altijd een zaak van de aandeelhouders en de raad van commissarissen.