De nieuwe maatregelen die donderdag van de ECB worden verwacht, moeten helpen om de zeer lage inflatie in de eurolanden te stimuleren. Die ligt al maanden ver onder het door de ECB nagestreefde niveau van bijna 2 procent, waardoor de vrees voor deflatie is aangewakkerd. Zo’n periode van aanhoudende prijsdalingen maakt het moeilijker om schulden af te lossen en kan ervoor zorgen dat consumenten hun bestedingen uitstellen. Dit zou een rem kunnen zetten op de groei van de economie.

ECB-president Mario Draghi gaf vorige maand aan dat de ECB deze maand in actie kan komen, als een nieuwe prognose erop wijst dat de inflatie de komende jaren lager blijft dan eerder werd verwacht. Andere ECB-bestuurders lieten herhaaldelijk weten dat onconventionele maatregelen daarbij niet worden uitgesloten.

De ECB tracht de inflatie normaal gesproken aan te jagen door de rente te verlagen. Een lagere rente maakt het goedkoper om geld te lenen, terwijl het minder aantrekkelijk wordt om te sparen. Dit kan investeringen en de consumptie stimuleren, waardoor het prijspeil stijgt.

De rente in de eurozone is echter al bijzonder laag. Het tarief dat banken betalen voor leningen bij de ECB is nog maar 0,25 procent en zou met een nieuwe verlaging mogelijk naar 0 procent gaan. De rente die banken krijgen op hun deposito’s bij de ECB is al 0 procent en komt bij een verlaging dus op negatief terrein. Dat betekent dat banken geld moeten betalen voor het stallen van middelen bij de ECB.

Die ‘boete’ kan banken ertoe aanzetten meer geld uit te lenen, in plaats van op te potten. Daarnaast zou het de koers van de euro kunnen drukken, waardoor importgoederen duurder worden en de inflatie oploopt. Veel ervaring met negatieve rente is echter niet, waardoor de gevolgen lastig in te schatten zijn.

De directe gevolgen voor consumenten van een renteverlaging blijven waarschijnlijk beperkt. Een variabele hypotheek kan er wat goedkoper door worden, terwijl de rente op spaarrekeningen wellicht nog wat verder wordt gedrukt. Doordat de ECB-tarieven al heel laag zijn, zullen de verschillen echter marginaal zijn.

De ECB wil volgens ingewijden het liefst de kredietverlening aan het midden- en kleinbedrijf in de eurozone vooruithelpen. In dat verband kan worden besloten om banken opnieuw van grote hoeveelheden goedkope leningen te voorzien, onder de voorwaarde dat zij dat geld gebruiken om zelf meer geld uit te lenen.

De centrale bank zou ook kunnen besluiten verder te gaan, door direct staatsobligaties of bedrijfsleningen op te kopen bij de banken. Zo’n verruiming van de geldhoeveelheid is volgens ECB-watchers voorlopig echter nog een stap te ver.