Precies zeventig jaar geleden, op de eerste pinksterdag van 1944, maakte het vliegtuig brandend een noodlanding in een weiland bij het Utrechtse dorp. Vijftien nabestaanden van de bemanning woonden de plechtigheid bij.

Twee bemanningsleden van de B-17, navigator Donald Chiles en bommenrichter Delmar McBeth, waren op het moment van de crash door beschietingen van Duits luchtafweergeschut al niet meer in leven. Kort na de noodlanding overleed een derde, de zwaargewonde boordschutter Thomas Roskowick.

De overige zeven bemanningsleden gingen in krijgsgevangenschap in Duitsland en overleefden de Tweede Wereldoorlog. De drie slachtoffers zijn na de oorlog bijgezet op de Amerikaanse oorlogsbegraafplaats in het Limburgse Margraten. Alleen Roskowick ligt daar vandaag de dag nog. De twee anderen zijn door hun familie naar de Verenigde Staten gerepatrieerd.

Kinderen van basisschool De Nije Poort en Darrell Waite, zoon van bemanningslid en radiotelegrafist Clyde Waite, onthulden woensdag het monument in Groenekan. Het gedenkteken stelt de staart en een afgebroken vleugel van de gecrashte bommenwerper voor. Op het monument staan de namen van de bemanningsleden vermeld. De onthulling werd afgesloten met de Last Post, één minuut stilte en het Amerikaanse volkslied.

Motorstoring

De bommenwerper behoorde tot de Achtste Amerikaanse Luchtmacht. Het type B-17 werd el ”Vliegend Fort genoemd. De bemanningsleden waren 19 tot 30 jaar oud. Het vliegtuig was van het Engelse vliegveld Knettishall op weg naar Midden-Duitsland, waar een Duits militair depot moest worden vernietigd. Ter hoogte van Maagdenburg kreeg de B-17 motorstoring, waardoor hij onverrichter zake naar de basis moest terugkeren.

Na 500 kilometer eindigde de vlucht echter ten zuiden van Groenekan, ’s middags om halfvier achter de boerderij van Dirk de Kruijff. De boer en andere omwonenden waren snel ter plaatste, maar nabij gelegerde Duitse militairen ook. Zij namen de overlevenden gevangen.

Inwoners van Groenekan en omgeving hebben zich de afgelopen jaren sterk gemaakt voor een monument voor de bemanning van de B-17 om „het offer dat voor onze vrijheid werd gebracht aan de vergetelheid te ontrukken.”

Bedrijven en fondsen droegen daar met donaties aan bij. Voorzitter Arthur Everts van de Stichting B-17 Monument Groenekan memoreerde in zijn openingswoord wat de plaatselijke bevolking bijeenbracht. „Een collecte leverde ruim 6500 euro op, voor de kleine gemeenschap van Groenekan een heel bedrag.”

„Op die eerste pinksterdag werd Groenekan voorgoed verbonden met de luchtoorlog tegen het kwaad dat Europa bezette. Wij Nederlanders zullen nooit degenen vergeten aan wie we onze vrijheid danken”, zei burgemeester Gerritsen van De Bilt.

Luchtmachtpredikant ds. P. van Duijvenboden sprak een overdenking uit. Hij verwees naar Bijbelteksten die spreken over herinneren en naar het heilig avondmaal als nagedachtenis aan de kruisdood van Christus. „Herinneren is een plicht, een voorrecht en een verantwoordelijkheid”, aldus de predikant.

Offers

De nabestaanden van de bemanningsleden zijn niet alleen voor de onthulling van het monument in Nederland. Ze woonden met hun gastgezinnen ook de Memorial Day in Margraten bij, de jaarlijkse herdenking van de Amerikaanse militairen die in de Tweede Wereldoorlog sneuvelden bij de bevrijding van Europa.

De Amerikaanse gasten zijn, aldus woordvoerder Darrell Waite, onder de indruk van het eerbetoon voor de bemanning van de bommenwerper. „Vechten voor vrijheid vraagt offers, maar het is fantastisch om te zien hoe in Groenekan onze militairen worden geëerd omdat ze de vrijheid van Nederland bevochten.”