Het was zijn eigen idee om te stoppen bij de muur, liet Vaticaan­woordvoerder pater Federico Lombardi weten. „De paus zegt altijd dat we elkaar moeten ontmoeten, dat we ons moeten verenigen en liefhebben. De muur is een teken van scheiding, iets wat niet functioneert.” Een Israëlische functionaris zei tegenover The Jerusalem Post echter dat de Palestijnen zware druk op de paus hadden uitgeoefend om te stoppen bij de muur.

Zondag nodigde Fransciscus de Palestijnse president Mahmud Abbas en de Israëlische president Peres uit om in Rome te komen bidden voor vrede. Beide leiders namen deze uitnodiging aan. De komende dagen zullen functionarissen van het Vaticaan, Israël en Palestina een datum voor het bezoek vaststellen. Het gebed heeft geen politieke betekenis, maar het Vaticaan geeft hiermee wel aan hoe belangrijk het de vrede tussen Israëliërs en Palestijnen acht.

Verder was niet voorzien dat de ontmoeting tussen paus Franciscus en de oecumenische patriarch Bartholomeüs en hun delegaties uitliep. De kerkvorsten hebben met hun ontmoeting opnieuw een stap gezet naar herstel van de band tussen de Rooms-Katholieke Kerk en de oosters-orthodoxe kerken sinds deze bijna duizend jaar geleden uiteengingen. Lombardi gaf aan dat de ontmoeting tussen Franciscus en Bartholomeüs voor christenen het hoogtepunt van het bezoek betrof. De twee baden ook in de Heilige Grafkerk, iets wat niet eerder is voorgekomen. Franciscus en Bartholomeüs zeiden in een verklaring dat ze het „doel van volledige gemeenschap” nog niet hebben bereikt, maar dat ze zich daarvoor blijven inspannen. Ze zien uit naar de dag waarin ze gezamenlijk de eucharistie kunnen vieren.

Evenals eerder paus Johannes Paulus II en paus Benedictus bracht Franciscus een bezoek aan het Holocaustgedenkmuseum Yad Vashem. Hij noemde de Holocaust in zijn aankomsttoespraak een tragedie die het symbool is geworden van de diepten van het menselijk kwaad.

„Een groot kwaad is op ons gevallen, zoals er nooit eerder onder de hemel is geweest”, zei hij in Yad Vashem. „Geef ons de genade om beschaamd te zijn over wat wij, mensen, hebben gedaan”, bad hij vervolgens. „Nooit weer, Heer, nooit weer!”

Verder had Franciscus een ontmoeting met de opperrabbijnen Yitzhak Yosef en David Lau. „Ik ben ervan overtuigd dat de vooruitgang die de afgelopen decennia is geboekt in de relatie tussen joden en katholieken werkelijk een geschenk van God is”, zei hij. Christenen en joden zijn volgens hem geroepen om diep na te denken over het geestelijk belang van hun band.

„Misbruik niet tolereren”

TEL AVIV (ANP/RTR). Seksueel misbruik van kinderen door priesters is een lelijke misdaad die de Rooms-Katholieke Kerk niet tolereert. Dat zei paus Franciscus gisteren tegenover verslaggevers in het vliegtuig dat hem terugbracht na zijn bezoek aan het Midden-Oosten. De paus zei ook dat hij gelooft dat rooms-katholieke priesters celibatair moeten zijn, maar dat die regel geen „onver­anderlijk dogma” is.