Oekraïense ambassadeur Horin over de crisis rond Oost-Oekraïne
DEN HAAG. De Oekraïense ambassadeur in Nederland, Olexander Horin, is voorzichtig hoopvol over de aanstaande presidentsverkiezingen. „Dit worden de minst corrupte verkiezingen ooit, want het gaat de mensen niet om persoonlijk voordeel, maar om de richting die het land inslaat.”
Hij laat geen gelegenheid onbenut om te benadrukken dat Oekraïne langzaam maar zeker een andere koers aan het inslaan is. Nog twee dagen heeft het land om zich voor te bereiden op de presidentsverkiezingen en die koerswijziging te laten zien. Volgens Horin staat er zondag heel veel op het spel. Oekraïne zit in een tijdmachine, vindt de diplomaat. „Een land als Nederland heeft er honderden jaren over gedaan om zich te ontwikkelen tot de democratie die het nu is. Die tijd hebben wij niet. Wij moeten bochten in de historie afsnijden om tot dat doel te komen.”
Tijd lijkt inderdaad een cruciale factor in de huidige ontwikkelingen. Delen van oostelijk Oekraïne lijken zich af te scheiden van de rest van het land. Voor de machthebbers in Kiev een verontrustende, om niet te zeggen ronduit beangstigende ontwikkeling. Maar Horin ziet hierin een ideeënstrijd en niet zozeer een afscheidingsbeweging die door grote delen van de bevolking gesteund wordt. „Wanneer je van jongs af aan gewend bent geweest te leven in een communistisch systeem, is het inslaan van een andere richting lastig. Het is een mentaliteitskwestie. De Oost-Oekraïners hebben weinig van Europa gezien. Voor hen is het gemakkelijker de bus te pakken voor een uitje naar Rusland.” Maar volgens de diplomaat zullen ook zij, wanneer ze de verschillen tussen Europa en Rusland zien, kiezen voor de beste optie. „Mensen zijn redelijke wezens, ze zullen kiezen voor het systeem met de meeste vrijheden en de grootste welvaart. Het gaat in essentie niet om een keuze tussen Europa of Rusland, maar om een eigen keuze van politieke waarden en wetgeving die tot die welvaart en vrijheid leiden.”
Mijnwerkers
Toch krijgt het Oekraïense leger het oosten maar niet onder controle. Legerofficieren worden vanwege corruptie of bedenkelijke loyaliteiten ontslagen en in grote steden als Donesk en Charkov lijkt eerder sprake van een naderende aansluiting bij Moskou dan van een aanstaand democratisch verkiezingsfeestje. Horin is zichtbaar geërgerd over deze in zijn ogen verkeerde weergave van zaken. „Het is niet zo dat Oost-Oekraïne zich bij Rusland wil aansluiten, ook in het oosten wil meer dan de helft van de bevolking eerder een Europese dan een Russische koers.” Vraag is dan of wat we in de regio zien gebeuren enkel een ideeënstrijd is.
„Wat er gaande is, is een oorlog van de Oekraïense staat tegen speciale Russische eenheden die in Oekraïne actief zijn.” Het lijdt volgens de ambassadeur geen twijfel dat het de Russen zijn die Oekraïne ontwrichten, met als doel terug te keren naar de dagen van de Sovjet-Unie. „Is het jullie in Europa weleens opgevallen dat er nergens in het oosten mijnwerkers de straat op gaan om vóór afscheiding te protesteren? Als deze mijnwerkers voor aansluiting bij Rusland waren, had je hen inmiddels echt wel gezien.” Horin wijst ook op de oproep van mijnbouwmagnaat Achmetov, eerder deze week, die zijn 300.000 mijnwerkers heeft opgeroepen te staken uit verzet, tegen de in zijn ogen vernieling van de Oekraïne door de pro-Russische separatisten.
Corruptie beu
Ontslagen leger- en politiecommandanten vormen volgens hem geen bewijs van het uiteenvallen van Oekraïne. „In Nederland worden van corruptie verdachte politici toch ook aangeklaagd en waar nodig ontslagen? In Oekraïne is het niet anders.”
Het zijn er in Oekraïne alleen wel een stuk meer dan in Nederland. „Dat is zo”, reageert de diplomaat, „en dit is een groot probleem voor het land. Maar denk eraan: juist daarom gingen de mensen vorig jaar de straat op, ook in Donetsk, ook in Charkov. De bevolking was de corruptie beu.”
Over de eventuele winnaar van de aanstaande verkiezingen wil Horin geen uitspraken doen, maar uit het veld van presidentskandidaten komt met name één man naar voren: Petro Peroshenko. Net als Achmetov is hij een industrieel. Hij dankt zijn bijnaam ”chocoladekoning”, aan het chocolade-imperium Roshen dat hem tot een van de rijkste mannen van Oekraïne maakte. In de peilingen gaat hij onbetwist aan kop, op afstand gevolgd door oud-premier Joelia Timosjenko.
Wie er ook wint, volgens Horin is het van het grootste belang dat er al na één verkiezingsronde een winnaar is die meer dan 50 procent van de stemmen krijgt. „Gebeurt dat niet, dan duurt het drie weken tot de volgende ronde. In die drie weken zullen de Russen álles uit de kast trekken om de Oekraïne verder te ontwrichten.” Hij wint zich zichtbaar op tijdens het gesprek. „Vroeger, in de dagen van de Sovjet-Unie, hoorden we altijd dat wij broedervolken waren, Russen en Oekraïners. Nooit zouden NAVO-laarzen over ons gezamenlijke grondgebied dreunen. Nooit! Maar wier laarzen lopen er vandaag over wier grondgebied? Die van onze broeders.”