San Francisco begon bescheiden nadat de eerste Spanjaarden in 1775 de baai ontdekten die nu bekend is als San Francisco Bay, een prachtige natuurlijke haven. Een jaar later werd een kleine militaire post met een mis ingewijd en genoemd naar Sint-Franciscus van Assisi -San Francisco de Assis- ook wel bijgenaamd Mission Dolores, genoemd naar het nabijgelegen Laguna de los Dolores (Meer van de Zorgen). Veel militaire activiteit was er niet, want de Spanjaarden toonden weinig belangstelling voor de ontwikkeling van de post.

Het was voornamelijk handel waarvan de bewoners leefden. Enerzijds waren het de walvisvaarders die hun producten kwamen slijten in ruil voor proviand. In de omgeving van Mission Dolores vestigden zich verder veehouders die leer en leren producten exporteerden naar Amerika’s oostkust. Inderdaad ”exporteerden” naar de Verenigde Staten, want Californië behoorde tot Mexico, dat in 1821 onafhankelijk werd van Spanje. Dat zou niet lang meer duren, want in Washington smeedde men plannen om de nieuwe Verenigde Staten uit te breiden ”van kust tot kust”. In 1846 brak de Amerikaans-Mexicaanse oorlog uit. De staten Texas en Californië vormden de inzet van dit conflict.

Op 9 juli 1846 voer de Amerikaanse kapitein John Montgomery met het oorlogsschip USS Portsmouth de Baai van San Francisco binnen en confisqueerde de bescheiden post namens de Amerikaanse regering. De stad werd herdoopt in San Francisco, maar verder veranderde er niet veel. Tot 1848, toen enkele dagen voor de ondertekening van het Amerikaans-Mexicaanse vredesverdrag dat de overdracht van Californië bezegelde goud werd ontdekt. James Marshall was de eerste die een glinstering zag in het water naast zijn houtzaagmolen aan de rand van de kleine nederzetting waar op dat moment nauwelijks meer dan 500 burgers en militairen woonden.

„Ik stak mijn hand in het water en pakte het glinsterende voorwerp op. Ik kon wel dansen. Het was puur goud!” beschreef Marshall zijn ontdekking later. Het duurde niet lang voordat het nieuws algemeen bekend werd. Dat was vooral te danken aan Sam Brannan, die als leider van een groep mormonen naar San Francisco gekomen was om zich daar te vestigen. Brannan liet al gauw zijn religieuze ambities varen en besloot ondernemer te worden. Hij sloeg grote voorraden in van alles wat er maar nodig was om goud te zoeken en liet het nieuws daarop wijd en zijd verspreiden.

Nog in 1848 arriveerden de eerste 100.000 goudzoekers van heinde en ver om rond San Francisco hun geluk te beproeven. Voor hun gereedschap moesten zij bij Sam Brannan zijn, die zijn klanten forse prijzen berekende. San Francisco werd overstroomd en breidde zich in een mum van tijd uit van een nederzetting van 500 inwoners tot een metropool met 20.000 inwoners. Met alle ellende van dien natuurlijk, want in 1849 alleen al stroomden er over land en over zee nog eens 200.000 goudzoekers naar Californië vanuit Amerika zelf, vanuit Azië en ook duizenden en nog eens duizenden vanuit Europa.

Talrijk zijn de verhalen uit die jaren over blinde hebzucht, roof en moord om aan het kostbare goud te komen. Een van de meest beruchte misdadigers was de Engelsman James Stuart, die het gebied rond San Francisco terroriseerde. In 1851 werd hij gearresteerd. Het duurde geruime tijd voor men in de gaten had wie hij was, maar toen was het ook snel met hem gedaan. Op 11 juli 1851 werd hij na een kort proces in het openbaar opgehangen.

„Er waren beslist ook veel eerlijke mensen die hoopten met goud hun fortuin te maken, maar er kwamen ook veel kwalijke figuren naar Californië die hoopten met andermans goud hun fortuin te maken. Dat leidde uiteraard tot chaotische en wetteloze toestanden, die pas enigszins gereguleerd werden toen het stadsbestuur van San Francisco met hulp van zogeheten ”vigilantes” aan een hardhandige campagne begon tot strikte wetshandhaving. Verdachten werden vaak zonder vorm van proces opgeknoopt en er zijn zeker mensen geëxecuteerd die dat niet verdienden. Maar het kan niet ontkend worden dat deze harde campagne wel het beoogde effect had”, vertelt historicus William Secrest, die deze wetteloze periode van Californië uitgebreid beschrijft in zijn boek ”California Desperados”.

Halverwege de jaren vijftig van de negentiende eeuw was het gedaan met het goud. De voorraden waren uitgeput en talloze gelukzoekers verdwenen. Weinig aandacht werd er later besteed aan het zilver dat San Francisco opnieuw welvaart bracht. Dat werd namelijk ontdekt in de buurt van Carston City in het naburige Nevada. San Francisco’s financiers leverden het geld voor de exploitatie van die zilverschat die minstens 300 miljoen dollar opleverde. Voor die dagen vergelijkbaar met een miljardenvermogen van vandaag.

Aan het begin van de 21e eeuw is San Francisco voornamelijk een commercieel en financieel centrum, met in de nabijheid Silicon Valley, waar in de jaren negentig hedendaagse miljarden verdiend werden met de hightechbusiness. Die boom is voorbij, maar men vindt er nog steeds prominente hightechbedrijven als Hewlett-Packard, Apple Computer, Cisco Systems, Netscape Communications enzovoort. „San Francisco had niet de ruimte om zich te ontwikkelen tot een moderne containerhaven. Dat is Oakland geworden, maar de stad bleef wel een van de belangrijkste financiële centra van Amerika’s westkust. Tegenwoordig allemaal keurig gereguleerd natuurlijk en niet te vergelijken met de rauwe hebzucht die het fundament was waarop de ontwikkeling van deze prachtige stad is gebaseerd”, aldus William Secrest.