De ruimte was voor Ockels een onwerkelijke ervaring. „De aarde glijdt voorbij en het meest fundamentele gevoel is dat je weet dat je daar hoort en niet in de ruimte. Je bent letterlijk losgekoppeld van je wortels, dat is verbluffend en beangstigend tegelijk”, zei hij eind jaren 90.

Ockels werd op 28 maart 1946 geboren in Almelo. Hij groeide op en studeerde in Groningen, zijn thuisstad. Toen Ockels vanuit de ruimte foto’s maakte van de aarde, met Nederland verscholen achter de wolken, voelde hij Groningen. „Ik voelde de aanwezigheid van de Martinitoren. Ik had het idee dat ik door de wolken heen kon kijken en al die plaatsen kon zien waar ik vroeger gelopen had.”

Ockels studeerde wis- en natuurkunde aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij slaagde in 1973 cum laude voor het doctoraalexamen en kreeg een promotiebaan bij het Kernfysisch Versneller Instituut in Groningen. Daar zag hij de ruimtevacature hangen. Ockels reageerde, net als ongeveer 2000 anderen uit 12 West-Europese landen. Na een uitvoerige selectie bleef hij samen met een Duitser en een Zwitser over. „Als grenzeloos optimist was ik er bij voorbaat van overtuigd de eindstreep te zullen halen”, verklaarde hij.

Dat de antiheld Ockels werd uitgekozen, was een grote inspiratie voor de toen 19-jarige student geneeskunde André Kuipers. „Een Nederlandse, brildragende wetenschapper. Als die astronaut kon worden, dan was er nog hoop voor mij”, zei Kuipers in zijn biografie.

Terug op aarde probeerde Ockels de Europese ruimtevaartorganisatie ESA zover te krijgen een basis op de maan te bouwen. Ockels ving bot. Dat was een bittere teleurstelling. „Ik heb gewoon tragisch gelijk. Over 10 jaar vindt de ESA het jammer dat ze mijn plannen niet ten uitvoer brachten, als blijkt dat Amerika of Japan ons voor is. De aarde is geen beschermd park met een Chinese muur eromheen. Om te overleven moeten we verticaal groeien, de ruimte in. Het gaat om dromen en durven.”

Ook richtte Ockels zich op duurzaamheid. Hij bouwde een elektrische superbus, die met 250 kilometer per uur over de weg zou kunnen rijden. Zijn energiezuinige zeiljacht werd in 2010 tot zinken gebracht bij een werf in Groningen. Ockels liet de boot opknappen en zeilde er eind 2012 mee naar Aruba.

Ockels overleefde een vliegtuigcrash in 1989, een ernstig hartinfarct in 2005 en nierkanker in 2008. In 2013 bleek de tumor echter terug te zijn, met uitzaaiing naar zijn longvlies. Daar is hij zondag aan overleden.