In 2000 was het verschil tussen de betaalde en de ontvangen vergoeding voor het lenen van geld nog 23,4 miljard euro.

Dat staat in het Statistisch Bulletin van De Nederlandsche Bank (DNB), dat maandag is verschenen. Banken lenen geld uit aan klanten, maar hebben dat geld niet zomaar op voorraad in de kluis liggen. Zij gebruiken spaargeld van andere klanten of lenen op de kapitaalmarkt. Het verschil tussen de kapitaalmarktrente en de rente die banken rekenen aan klanten is opgelopen tot meer dan 30 procent. De banken hebben de lagere rente die zij betalen op de kapitaalmarkt niet helemaal doorberekend in hun tarieven, schrijft DNB.

Banken leunen bovendien steeds meer op hypotheken dan op zakelijke kredieten. Hypotheken leveren meer geld op dan de lagere rente op leningen aan bedrijven. Daarnaast kunnen banken gemakkelijker aan geld komen, omdat mensen meer geld op hun spaarrekening zetten.

Spaarrekeningen zijn voor de banken een relatief goedkope vorm om geld aan te trekken dat weer tegen een hogere rente is uit te zetten. Het gemiddeld tarief voor een spaarrekening was in oktober 2,75 procent. DNB zag in twee jaar het gemiddelde bedrag saldo op een spaarrekening met eenderde oplopen van 6000 naar 8000 euro. Het is voor het derde achtereenvolgende jaar dat Nederlanders flink doorsparen, aldus de toezichthouder.

Eind jaren negentig was rente voor banken juist een minder belangrijke winstbron. Zo waren provisies voor beleggingen belangrijk. In 2000, tijdens het hoogtepunt op de effectenbeurzen, haalden de Nederlandse banken veel inkomsten uit provisies op aan- en verkopen van aandelen. In dat jaar bedroegen de nettoprovisiebaten 12,9 miljard euro. In 2002, toen de beurshausse weer was ingezakt, was dat nog 10,6 miljard euro.

Of banken de hoge rente-inkomsten kunnen behouden, is de vraag. DNB geeft in hetzelfde bulletin aan dat de hypotheekmarkt de afgelopen maanden aan het afkoelen is. In september 2002 groeide de hypotheekmarkt met 14 procent, ruim een jaar later was de groei ruim gehalveerd tot 6,2 procent. Niet alleen neemt de vraag af, banken stellen ook scherpere eisen aan de huizenkopers.