”Brieven van Heer Foulgrin” door Randy Alcorn; vert. M. Locht-Kühler
Uitgeverij: Novapres, Apeldoorn, 2001
ISBN 90 6318 186 8
Pagina’s: 301
Prijs: € 17,90. Randy Alcorn heeft nog nooit een boek geschreven waarbij hij niet door C. S. Lewis is beïnvloed, bekent de Amerikaanse auteur in zijn nawoord bij ”Brieven van Heer Foulgrin”. Ook dit meest recente werk staat in nauw verband met de Engelse schrijver Lewis: het is een navolging van diens ”Brieven uit de hel”, een boek dat in 1941 als feuilleton verscheen.

Volgens Alcorn zijn er de afgelopen zestig jaar maar weinig pogingen gedaan om in hetzelfde karakteristieke genre (duivelsbrieven) te schrijven, dat Lewis heeft gecreëerd. Hij heeft daar een gedeeltelijke verklaring voor: elke schrijver, waarbij hij zichzelf insluit, moet zich realiseren dat hij geen succes zal hebben in vergelijking met de meester. Toch heeft Alcorn het gewaagd ”Brieven uit de hel” na te bootsen. Hij durfde het wel aan, omdat hij erop vertrouwde dat Lewis wel zou instemmen met zijn ”Brieven”, „zoals hij vaak de werken van mindere geesten goedkeurde. (Ik zal dat zeker weten als ik hem ooit ontmoeten zal, een dag waar ik naar uitkijk.)”

Alcorn heeft wel wat toegevoegd: in zijn boek spelen ook aardbewoners een rol, omdat hij hoopt dat hij daarmee „de mensen en de dingen reëler maakt en de brieven relevanter.” Wat hij met de vage omschrijving ”dingen” bedoelt, is onduidelijk, maar het lijkt erop dat hij bedoelt: omdat de lezer tussen de brieven door een verhaal leest over de personen op wie de duivels het gemunt hebben, kan de lezer de brieven beter begrijpen. Oftewel, het boek van Lewis vindt hij wat te moeilijk, hij komt nu zelf met een eenvoudigere versie.

Arrogante man
De personen die Alcorn heeft bedacht zijn de vier leden van het gezin Fletcher: vader Jordan, moeder Diane, de 17-jarige dochter Jillian en haar drie jaar jongere broertje Daniël. Jordan is het prototype van de arrogante man die op zijn vrouw is uitgekeken en wel wat voelt voor een verhouding met zijn secretaresse. Hij heeft geen aandacht voor zijn kinderen die zich buiten zijn weten met de meest verschrikkelijke zaken bezig houden, op zijn werk moet niemand hem een strobreed in de weg leggen en hij ziet er niet tegenop creatief met de boekhouding om te gaan. Kortom, Jordan is een persoon aan wie veel mensen op slag een hekel krijgen.

Juist hij wordt, in de woorden van de duivel Heer Foulgrin, toegewezen aan de duivel Squaltaint. Foulgrin staat in rang boven Squaltaint en hij zal hem helpen om Fletcher te misleiden en te vernietigen. Squaltaint moet steeds verslag uitbrengen over zijn vorderingen en Foulgrin is erop gebrand dat zijn ondergeschikte zijn opdracht snel en goed zal uitvoeren; hij is immers verantwoordelijk voor de successen en mislukkingen van zijn dienaars. In zijn eerste brief aan Squaltaint legt Foulgrin uitgebreid uit hoe de zaken ervoor staan. In zijn duivelse taal scheldt hij er flink op los. Hij noemt onder meer God ”de Vijand”, Jezus ”de Timmerman”, de hemel ”Charis”, het hellekoninkrijk ”Erebus”, de aarde ”Skiathorus” en de mensen ”het gespuis”, allerlei termen die ook voorkwamen in Alcorns boek ”Op het randje van de eeuwigheid”. Tegelijk doet Alcorn hiermee een handreiking aan de lezer, die nu meteen weet hoe de vork in de steel zit. Hij hoeft geen moeite meer te doen om te begrijpen waar het over gaat, maar kan het boek verder consumeren.

Het boek zit overzichtelijk in elkaar. 47 keer krijgen we een blik in het leven van Jordan en zijn gezin, en elk van deze episodes krijgt een vervolg in de vorm van een lange brief van Foulgrin. Foulgrin heeft maar één boodschap aan Squaltaint: weerhoud Jordan ervan God te vinden, het maakt werkelijk niet uit op welke manier je dat voor elkaar krijgt, als het je maar lukt. In al zijn brieven doet hij Squaltaint een keur van ideeën aan de hand om zijn doel te bereiken. Alcorn heeft daarmee de duivel getypeerd zoals de Bijbel ook over hem spreekt: een briesende leeuw die zoekt wie hij kan verslinden, die nooit moe wordt en die al het mogelijke zal proberen om zijn prooi voor zichzelf te houden. In de brieven geeft Foulgrin er blijk van goed op de hoogte te zijn met Gods Woord. Hij schrijft smalend over mensen die dat Woord niet serieus nemen, want hij weet zelf maar al te goed hoe waar alles is wat in de Bijbel staat.

Onrust
Wat de taak van Squaltaint betreft, die is gedoemd te mislukken. Al in de tweede brief van Foulgrin wordt duidelijk dat niet alleen de duivel, maar ook God aan het werk is. Jordan heeft namelijk het gevoel gekregen dat hij iets mist in zijn leven, maar hij verjaagt de onrust door de radio harder te zetten. Foulgrin prijst Squaltaint dat hij Jordan zover heeft gekregen, maar hij maakt zich wel zorgen over deze aanval. En terecht. Jordan doet enkele bladzijden later zelfs ”het verboden boek” open en leest: „Doet de wapenrusting Gods aan, om te kunnen standhouden tegen de verleidingen des duivels.”

Nu barst de strijd pas goed los, want Foulgrin wil zijn slachtoffer voor geen prijs in handen van ”de Vijand” laten vallen. Het ligt niet in de verwachting dat hij zal winnen en dat gebeurt ook niet. Halverwege het boek komt Jordan tot bekering, maar Foulgrin houdt nog niet op met zijn aanvallen. Hij blijft bezig met zijn pogingen Jordan zo veel mogelijk te laten zondigen, zodat God zo min mogelijk eer zal krijgen van Zijn kind en zodat Jordan in het donker blijft leven, maar hij weet dat hij Jordan straks volkomen zal moeten laten gaan. Nu het nog kan, zal hij voor zo veel mogelijk schade zorgen.

De kracht van dit boek ligt in het feit dat Alcorn laat zien dat de duivel reëler is dan veel mensen beseffen en dat hij nooit slaapt. Hij is er elke seconde op gebrand God door middel van de zonde van mensen te onteren en de mensen in hun verderf te laten smoren. Het is goed dat we inzien dat we inderdaad elk moment gevaar lopen zijn duivelse plannen uit te voeren. Het is dan ook van het grootste belang dat we allemaal de wapenrusting Gods dragen, want, zoals Alcorn op bijbelse gronden laat zien, voor de duivel is geen moeite teveel om ons te verleiden tot zonde.