Minister Schultz van Haegen gaf woensdag het startsein voor de dijkversterking langs de Zuidelijke Randmeren en de Eem, een van de 88 projecten in het kader van het landelijke programma dat moet beschermen tegen hoogwater.

Tussen Bunschoten-Spakenburg en Amersfoort wordt in totaal 
22 kilometer dijk versterkt. Dat is nodig omdat er in de toekomst vaker sprake zal zijn van extreem hoogwater en van hevige regenval, zo verwachten deskundigen.

Voor de bewoners van Eemdijk betekent het dat ze ongeveer twee jaar lang te maken krijgen met graafwerkzaamheden in hun tuin. Tegen de dijkverzwaring is veel verzet geweest.

Veel overlast, hoge kosten en landschapsvervuiling: dat is de kritiek van boze inwoners op de in hun ogen overbodige verbetering van de dijken bij de Eem. Bij zo’n tachtig gezinnen ligt die letterlijk in de tuin.

Noodzakelijk

Volgens Rijkswaterstaat is een uitbreiding van de waterwering noodzakelijk. De organisatie becijferde dat er bij een doorbraak van de Eemdijk „een tot vijf dodelijke slachtoffers” kunnen vallen. De maatschappelijke schade zou bij zo’n gebeurtenis kunnen oplopen tot naar schatting zo’n 50 miljoen euro.

Veel dorpsbewoners denken dat het gevaar van een doorbraak wel meevalt. Ze steggelen al jaren met het waterschap over de geplande werkzaamheden. Ewout van Dishoeck, actievoerder van het eerste uur, gelooft niet in de bewering dat het water in de Eem bij een storm 2 meter zou kunnen stijgen. „Dat is flauwekul en dat hebben we op allerlei manieren proberen te bewijzen’’, zegt Van Dishoeck. Hij ergert zich aan de „kapitalen” die zijn uitgetrokken voor de werkzaamheden die deel uitmaken van een ambitieus plan om de komende jaren honderden kilometers aan dijken te verbeteren.

Primaire waterkering

Van Dischoeck krijgt bijval van de voorzitter van de bewonerscommissie, André Hagelen. Hij hekelt het feit dat de dijk is aangemerkt als een primaire waterkering. Die moeten gebieden beschermen tegen water uit de zee of de grote rivieren. „Dat wil zeggen dat dezelfde veiligheidseisen van toepassing zijn als voor Noordzeedijken”, aldus Hagelen, die tientallen omwonenden vertegenwoordigt. De kosten van de werkzaamheden –enkele tientallen miljoenen voor ruim 20 kilometer– noemt hij „geen zinvolle besteding.”

Hagelen hoeft voor steun niet aan te kloppen bij de gemeente Bunschoten, die het werk noodzakelijk acht. „Het is van belang dat de veiligheid in dit gebied gewaarborgd wordt”, benadrukt een gemeentewoordvoerder.

Hoewel de gemeente achter de plannen staat, zegt de woordvoerder dat er begrip is voor de „terughoudende reacties” van sommige inwoners. „Het gebeurt zelden dat er voor een dijkverbetering moet worden gewerkt in de achtertuin van tachtig bewoners”, erkent de woordvoerder.

Om getroffen gezinnen zo veel mogelijk te ontzien, is onder meer afgesproken dat veel werkzaamheden worden uitgevoerd vanaf het water. Ook mogen omwonenden buitendijkse schuurtjes na afronding van de werkzaamheden weer terugplaatsen.

Dorpsbewoners tonen zich voorzichtig positief over dergelijke toezeggingen. Hagelen: „Aanvankelijk was sprake van twee jaar overlast. Dat proberen ze nu te beperken tot enkele maanden.”

Toch wil dat niet zeggen dat iedereen daarmee ook achter de plannen staat. Zo vrezen sommige inwoners door de dijkverhoging hun uitzicht te verliezen. Ook staat lang niet iedereen te popelen om land te verkopen aan de overheid, die de grond onder de dijk in eigendom wil hebben.

Onderhandeling

Door de commotie is het nog altijd onduidelijk wanneer de eerste schop de grond ingaat bij Eemdijk. Bestuurder Dick Veldhuizen van het waterschap hoopt „als alles meezit” in augustus een voorzichtig begin te kunnen maken met de werkzaamheden. „We willen het zo snel mogelijk doen, maar voorwaarde is wel dat de grondaankopen afgerond zijn.” Ondanks talloze gesprekken met omwonenden, zijn de onderhandelingen daarover op dit moment nog in volle gang.