Dankzij Nafta heeft Mexico zijn productie opgevoerd, betere banen gecreëerd en de landbouw is er een stuk efficiënter door geworden. Dat zegt althans de Wereldbank in een rapport dat veel stof zal doen opwaaien. Het rapport spreekt de ervaring en de studies tegen van vakbonden, boeren- en werkgeversorganisaties in Mexico. Die stellen dat het vrijhandelsakkoord met de Verenigde Staten en Canada vooral een zegen is voor de grote bedrijven in de VS. Het gaat volgens hen ten koste van arbeidsplaatsen, boeren en gewone mensen in vooral Mexico.

Het zou niet de eerste keer zijn dat de Wereldbank ervan beschuldigd wordt studiewerk af te leveren dat past binnen de agenda van de G-7, de groep van rijke industrielanden waartoe ook de VS en Canada behoren.

Volgens het vuistdikke rapport ”Lessons from Nafta” heeft het akkoord geen negatieve effecten gehad voor de arbeiders in de Mexicaanse landbouwsector. De Mexicaanse arbeidsmarkt heeft zich na de zogenaamde Tequilacrisis van 1994-’95 snel van de schok hersteld, zegt de Wereldbank. Dankzij Nafta zitten de werkloosheid en het reële loon nu weer op het niveau van voor de crisis.

De productiviteit en de vraag naar geschoolde arbeid zijn gestegen en de vraag naar buitenlandse technologie is gedaald. „De innovatie in Mexico is licht gestegen in Mexico na de ondertekening van Nafta, misschien door de versterking van de intellectuele eigendomsrechten.” De onderzoekers zeggen dat „de lonen en de werkgelegenheid hoger zijn in deelstaten die meer buitenlandse investeringen en handel aantrekken; de emigratie ligt er lager.”

De Mexicaanse boeren, ook die in de overlevingslandbouw, hebben volgens de Wereldbank (in tegenstelling tot wat algemeen wordt aangenomen) geen schade geleden. „Nafta is positief gebleken voor de exportlandbouw en heeft weinig impact gehad voor de kleine boeren in de zuidelijke deelstaten”, zegt co-auteur Daniel Lederman.

De Carnegie Endowment for International Peace, een gerespecteerde denktank in Washington, kwam vorige maand tot de omgekeerde conclusie: Nafta heeft de Mexicaanse economie niet de beloofde zegeningen gebracht. Het akkoord heeft minder banen opgeleverd dan beloofd en heeft niet gezorgd voor een opleving van de Mexicaanse landbouw, stelde het rapport ”Nafta, belofte en realiteit”. Volgens Carnegie hebben de directe buitenlandse investeringen in Mexico tussen 1994 en 2002 500.000 banen in de nijverheid opgeleverd, maar in dezelfde periode verloor de Mexicaanse landbouw ten minste 1,3 miljoen arbeidsplaatsen. De vrijhandel ging ten koste van een sector waarin momenteel nog eenvijfde van de Mexicanen tewerkgesteld is.

Vorige week bracht de Amerikaanse consumentenvereniging Public Citizen nog een rapport uit waarin Nafta over de hele lijn onderzocht wordt. De deal „heeft vernietigende effecten gehad voor miljoenen mensen in Mexico, Canada en de VS.” Volgens Public Citizen is Nafta vooral gunstig gebleken voor de grote Amerikaanse agrarische bedrijven. Die dumpen nu vijftien keer meer maïs op de Mexicaanse markt dan in 1994. De export van rundvlees in verdubbeld, die van kip is verdrievoudigd en die van varkensvlees is vervijfvoudigd.

Het gevoel dat Nafta meer kwaad dan goed heeft gedaan leeft zeer sterk in Mexico. „Een groot aantal Mexicanen gelooft dat de voordelen van Nafta niet opwegen tegen de offers die ze ervoor hebben moeten brengen”, zegt Carlos Heredia, econoom bij het Mexicaanse ministerie van Financiën. „En dat de voordelen beperkt zijn gebleven voor de voorstanders van Nafta, met name multinationals en technocraten.” Heredia, die ook directeur is van Equipo Pueblo, een niet-gouvernementele organisatie in Mexico-stad, zegt dat onderzoekers die spreken over de voordelen van Nafta refereren aan de winsten van bedrijven die in Mexico geregistreerd staan als Mexicaans, maar vaak Amerikaans zijn. „Het gaat vaak om handel binnen één bedrijf, een multinational in Mexico met een hoofdkwartier in Detroit of elders in de VS. De modale Mexicaan heeft een zware tol betaald voor Nafta, terwijl de voordelen beperkt blijven tot een erg kleine groep.”