Voor kinderrechtenorganisatie Defence for Children spraken studenten van de Hogeschool Utrecht met 29 van zulke kinderen uit Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht. De onderzoekers wilden zo een beeld krijgen van de omstandigheden waaronder de ”ongedocumenteerde” kinderen opgroeien.

De kinderen leven onder constante stress. Elke dag kunnen ze worden opgepakt en uitgezet. Daarom verhuizen ze aan de lopende band. „Een kind zegt dat bij hem thuis de koffers altijd klaarstaan voor het geval ze plotseling moeten vertrekken”, schrijven de onderzoekers. Een 17-jarige jongen zegt dat hij zelfs voor zijn vrienden geheim houdt dat hij illegaal is. „Want als iemand het weet, kan hij het doorvertellen.” Hij zegt dat hij zich opgesloten voelt. „Ik weet niet wat ik moet doen als ik de politie tegenkom op straat. Moet ik blijven staan of wegrennen?” Een meisje zegt dat ze van angst gaat trillen als ze agenten ziet.

Ongezond

Omdat de gezinnen illegaal in Nederland zijn, komen de ouders moeilijk aan een baan. Ze hebben een krantenwijk, maken schoon of leven van giften.

De kinderen groeien op in armoede. Daardoor eten ze vaak ongezond. „Een kind vertelt bijvoorbeeld dat zij en haar moeder een paar dagen achter elkaar op taart hadden geleefd omdat er geen geld was voor ander eten en die taart er toevallig nog was. ’s Avonds at ze vaak koek met thee als maaltijd”, schrijven de onderzoekers.

Armoede maakt de kinderen ook kwetsbaar. Een meisje woonde een paar maanden bij haar tante toen ze 12 jaar oud was. „De meeste tijd moest ik werken en oppassen op de kinderen van vriendinnen van mijn tante. Of ik moest eten klaarmaken voor haar man. Of boodschappen doen, weet ik allemaal wat.” Soms moest ze het werk van haar tante overnemen, zodat de vrouw thuis kon blijven. „Ze was altijd weg, naar feesten of zo.”

Een illegale moeder liet de opvoeding van haar dochter erbij zitten. Het kind moest voor zichzelf zorgen. „Toen ze twee jaar was, kwam het voor dat ze zelf een broodje ging pakken als ze honger had”, zei een familielid tegen de onderzoekers.

Huiselijk geweld

Als de gezinnen met veel mensen op elkaars lip zitten, gaat het soms mis. Sommige kinderen krijgen te maken met huiselijk geweld. Een 9-jarig meisje vertelde dat haar vader haar moeder had neergeslagen. „Ik schrok toen, want ik dacht dat mijn moeder dood was. Ze was flauwgevallen. Ik heb toen de politie gebeld.”

Twee op de drie geïnterviewde kinderen zijn regelmatig ziek. De onderzoekers vinden dat veel, maar kunnen niet aangeven of dat komt doordat de kinderen hier illegaal zijn.

De onderzoekers hebben een aantal aanbevelingen voor gemeenten. Die moeten er bijvoorbeeld voor zorgen dat ongedocumenteerde kinderen toegang hebben tot gezondheidszorg.

Ook moeten mensen in de omgeving van de kinderen steun krijgen, zodat ze het kunnen aangeven als de ontwikkeling van de kinderen in het geding komt, stellen de onderzoekers. Gemeenten kunnen bovendien geld vrijmaken, zodat de kinderen schoolspullen kunnen kopen of kunnen gaan sporten.

Het is niet bekend hoeveel illegale kinderen er precies in Nederland zijn. Ze staan niet ingeschreven bij de burgerlijke stand. Ook de onderzoekers wisten het aantal niet te achterhalen.